Archive

2014

Browsing

Nous publions ci dessous un courrier de Jean-Do Robin, militant connu pour son investissement pour les droits du peuple breton et de la justice sociale et la solidarité internationale. Et ce avec son accord. Ce texte destiné à Bretagne Réunie n’engage que lui. Nous partageons pas mal de ses points de vue sur la critique de l’action de Bretagne Réunie tout en ayant un profond respect pour les animateurs et adhérents de cette association grâce à laquelle les habitants du département de Loire-Atlantique savent encore qu’ils sont…Bretons.

A l’heure ou la carte des régions de la réforme territoriale est définitivement adoptée sans prendre en compte bien sur la revendication de l’unité territoriale de notre pays, il est nécessaire de réfléchir à ce qu’a été la stratégie du mouvement pro réunification jusqu’à maintenant, qui a placé tout ses (vains ) espoirs dans la logique parlementaire parisienne. c’est le sens de la publication de cette lettre.

La rédaction de Bretagne info.

A M. Bertrand Nicolas,
porte-parole du Comité trégorois de “Bretagne Réunie”

Monsieur,

Je vous saurai gré de ne plus m’envoyer vos messages qui n’en finissent pas de transformer ce qui fut une association pour la réunification administrative de la Bretagne en boîte aux lettres du nébuleux mouvement des “Bonnets rouges”, en haut-parleur des intérêts de l’agro-business en Bretagne, et en agence de campagne pour la candidature UMP à la présidence de B4.

J’ai été adhérent du Comité pour l’Unité Administrative de la Bretagne (CUAB) pendant des décennies.
Je suis resté adhérent de “Bretagne Réunie tant que celle-ci a continué d’inscrire son action dans la poursuite de l’objectif unique du CUAB : la réunification administrative de la Bretagne.
Je suis encore venu manifester à Nantes en juin et en septembre dernier… malgré une navrante confusion des mots d’ordre et des objectifs.

Car en choisissant, par des prises de position et appels répétés, de mettre la revendication commune à la remorque du projet économique et social des patrons de l’agro-business, et des gesticulations désordonnées du mouvement dit des “Bonnets Rouges” que les premiers instrumentalisent depuis ses origines, “Bretagne Réunie” a perdu toute légitimité à incarner le combat unitaire de la réunification administrative.
Pire : BR a déjà  décrédibilisé ce combat auprès d’un nombre important de ses soutiens.

C’est la raison pour laquelle, dans la foulée de la dernière AG de “Bretagne Réunie” – qui a, et ce n’est pas anodin, enregistré l’entrée à son CA d’un individu issu de l’extrême droite identitaire (déjà condamné pour actes de violence contre des militants progressistes bretons), j’ai décidé de ne plus renouveler mon adhésion.

Je laisse “Bretagne Réunie” à ses turpitudes, à ses errances, à son discrédit (le peu d’écho de ses récentes initiatives communes avec les “Bonnets rouges” en témoigne suffisamment)… et à sa nouvelle vocation de brosse à cirer les pompes de MM. Glon et Le Fur.
N’allez pas croire que je minimiserais pour autant la très lourde responsabilité des parlementaires bretons du PS : le manque de courage et d’imagination politique de leur grande majorité est aussi impardonnable que l’hypocrisie de leurs rivaux qui s’abritent opportunément derrière leur statut de minorité impuissante…

La revendication d’une Bretagne réunifiée n’en est pas moins pertinente.

Suffisamment moderne aussi pour se passer du renfort de la duchesse Anne, de du Guesclin ou de je ne sais quel autre grand féodal dont les engagements – réels ou supposés – ont peu à voir avec les enjeux citoyens du 3ème millénaire.
Laissons donc là les images d’Épinal :
Quand bien-même elles seraient de Fougères ou de Clisson, elles n’en sont pas moins simplistes et infantilisantes.
Le père Maunoir, les héritiers de Jules Ferry, et l’Emsav aussi, en ont suffisamment usé à nos dépends : les Bretons aspirent aujourd’hui à un autre statut que celui d’êtres frustres et impressionnables que l’on manipule avec force “taolennoù”.

Je ne doute pas que, de 44= Breizh  à l’initiative Dibab, l’exigence d’une Bretagne réunifiée continuera à consolider sa légitimité démocratique et à affiner sa pertinence, en même temps qu’elle rajeunit son image et sa base sociale… en rupture avec les compromissions et les dérives qui entachent désormais “Bretagne Réunie”.

Pour une Bretagne réunie, citoyenne… et durable.
Betek an trec’h

Jean-Do Robin

VALLS DEGAGE. VALLS ER MAEZ.

Les 18 et 19 décembre prochains le premier ministre de l’état français, Manuel Valls, sera de nouveau en visite  en Bretagne après un premier déplacement à Nantes en début de mois. Il se rendra alors successivement à Brest et à Rennes.

En venant en Bretagne Valls croit sans doute pouvoir parader en terre conquise, car généralement considéré comme bastion du PS et de la sociale-démocratie. Dans ce cas, il ignore alors que la Bretagne est un des territoires de l’état français qui s’accommode le moins bien des trahisons à répétition perpétrées par le Parti Socialiste à l’encontre des classes populaires et des travailleurs-euses. Il ignore aussi la colère des Bretons et des Bretonnes face au non-respect de leurs droits en tant que peuple : officialisation de la langue bretonne, réunification de la Bretagne, droit à l’autodétermination. Droits sur lesquels le PS a longtemps fait ses choux gras, à grand renfort de promesses électorales non tenues.

Et pourtant il faudrait qu’il soit aveugle pour ne pas se rendre compte qu’existe ici un rejet toujours plus grandissant de la politique antisociale et inféodée au grand patronat, menée par son gouvernement. Car ce rejet ce traduit de manière répété par de vastes mobilisations populaires et offensives, destinées à faire plier le pouvoir en place, et les puissances économiques desquelles il est au service. La lutte acharnée contre l’aéroport de Notre-dame-des-Landes, et la réappropriation des terres agricoles par ceux qui vivent sur la ZAD, la destruction des portiques pour empêcher la mise en place de l’écotaxe, les nombreuses manifestations en Bretagne contre les violences policières suite à l’assassinat de Rémi Fraisse, ou encore le lancement par la plate-forme « Dibab » de votations citoyennes qui doivent permettre à la Bretagne de décider de son avenir institutionnel (comme en Écosse ou en Catalogne), sont autant d’exemples montrant que les Bretonnes et les Bretons sont de plus en plus nombreux à comprendre qu’il n’y a plus rien à attendre du gouvernement Hollande-Valls, et du monde qu’il défend.

Nous appelons donc à participer à la manifestation contre la venue de Valls qui se tiendra à Rennes le jeudi 18 décembre à 18h30.

Faisons comprendre à celui-ci qu’il n’est pas le bienvenu en Bretagne.

Chom e Pariz, lorgnez ! N’out ket deut mat e Breizh !

220px-Sindikad_labourerien_breizh_LOGO3
SLB Skol-veur Roazhon. (Section Universitaire du Syndicat des Travailleurs de Bretagne.)

Mobilisation à Rennes  contre la venue de Valls

Jeudi 18 décembre

Manifestation contre la venue de Valls, l’ami des patrons et des forces de l’ordre, le 18 décembre – RDV 18H30 place de la mairie

 

vendredi 19 décembre.

Un rassemblement est initié par plusieurs organisations à 9h00 devant le siège de Rennes Métropole (angle avenue Fréville et bd Clémenceau – Métro Clémenceau).

 

Après deux ans et demi de gouvernement « socialiste » on peut déjà dire que le duo Hollande­ Valls restera dans l’histoire pour son énergie à trouver des moyens de satisfaire toujours plus le patronat mais aussi pour sa hargne à réprimer le mouvement social. Ce vendredi Valls vient faire son petit numéro médiatique à Rennes, il signera au passage le projet de métropolisation capitaliste de la ville.

Violence d’État et répression…

De Sivens à Notre Dame des Landes le gouvernement ne cesse de s’entêter à défendre les grands projets inutiles et imposés pour remplir les poches des bétonneurs en tout genre, au mépris des réalités écologiques et sociales. Le problème, c’est que la résistance à ces projets ne cesse de s’amplifier, ce qui ne manque pas d’effrayer le gouvernement. Sa solution ? Interdire les manifestations, réprimer, emprisonner et mutiler et ce désormais de manière systématique. Le crime d’État que constitue la mort de Rémi Fraisse s’inscrit dans cette gestion hyper répressive de la contestation. Cette répression ne vise bien sûr pas les apprentis fascistes écervelés qui se sentent pousser des ailes dans le climat actuel. Elle ne vise pas non plus les agriculteurs de droite productiviste qui comme à Morlaix ont brûlé le centre des impôts, sans être inquiétés une seule seconde. Enguerrand lui, militant contre l’aéroport de NDDL nantais, à été condamné à un an de prisons pour des fumigènes ! Deux poids deux mesures.

….Un gouvernement au service des riches

Pendant qu’on bâillonne et grenade ceux qui osent résister, les milliards pleuvent sur la tête des grands patrons ! Ils peuvent dire merci au « pacte de compétitivité » et « pacte de responsabilité », qui consistent à distribuer des milliards d’euros aux entreprises sous forme de réductions d’impôts. Comment payer de tels cadeaux ? En nous imposant l’austérité voyons ! Pour la seule année 2015, ce sont 21 milliards d’euros qui vont être économisés sur les services publics, dont plus de 9 milliards d’euros sur le dos de la Sécurité sociale. Le Medef n’oublie bien sur pas d’en profiter, multipliant ses « propositions » : seuils sociaux, 35 heures, code du travail, travail du dimanche… Miam ! Tout est bon pour remplir les poches des actionnaires parasites !

RASSEMBLEMENT VENDREDI 19/12 à 12H30 9H00 DEVANT RENNES MÉTROPOLE (M° CLÉMENCEAU)

Métropolisation et réforme territoriale contre le droit à l’autodétermination.

La métropolisation, c’est à dire la mise en concurrence des territoires et des villes est un projet porté à bout de bras par le PS localement et au gouvernement. Il contribuera à renforcer le déséquilibre villes/Campagne, et celui entre l’ouest et l’est de la Bretagne, comme en témoigne la volonté de fermer les service publiques de santé jugés non rentables comme à Douarnenez récemment ou hier à Carhaix. L’adoption de la réforme territoriale au parlement relève de la même logique, celle de l’économie de coûts de gestion des collectivités territoriales et non le respect du droit à l’autodétermination des peuples, et singulièrement du peuple breton. Nous affirmons que le peuple et les travailleurs de Bretagne ont le droit de librement se déterminer sur leurs institutions afin de construire de Brest à Clisson un projet politique, économique, sociale et environnementale au service du plus grand nombre et non d’une minorité.

S’organiser et lutter !

Nous n’avons à attendre de ces « socialistes » que des mauvais coups. Ce gouvernement n’a aucune légitimité. C’est à nous de construire l’alternative à ce système moribond, à nous de reprendre nos vies en main.

…Pour un vrai front anticapitaliste !

Licenciements, précarité, reculs sociaux, répression quotidienne : nous n’avons rien à attendre du capitalisme. Nous n’avons pas plus à attendre des « solutions » réformistes, électoralistes et nationalistes, qui nous enchaînent à sa logique destructrice. L’urgence, c’est une société qui réponde aux besoins des travailleur­-euses, débarrassée de l’exploitation, de la domination de l’État et des oppressions racistes, sexistes et homophobes.

Les organisations signataires de ce tract souhaitent construire un collectif rassemblant les individus et organisations décidés à construire et organiser les résistances, à renforcer les solidarités dans une perspective de convergence des luttes, indispensable à la construction d’un rapport de force. Un outil de lutte, de réflexions et d’organisation, répondant aux réalités locales que nous pourrions appeler un Front Anticapitaliste.

Alternative Libertaire – NPA – Breizhistance.

En solidarité avec Georges Ibrahim Abdallah, ce mercredi 17 décembre, une trentaine de militants ont occupé l’institut franco-américain de Rennes, vitrine culturelle du consulat des Etats-Unis en Bretagne. Leur intervention appelle aussi à se joindre à la manifestation du jeudi 18 novembre contre la venue de Manuel Valls à Rennes. Voici le texte du tract distribué à l’occasion de cette action.

10868021_10205496922929587_2732987831201939482_n

En 1982, Israël envahissait le Liban. L’organisation de Georges Ibrahim Abdallah, les Fractions armées révolutionnaires libanaises (FARL), décidait de mener la lutte contre l’agresseur et ses soutiens en Europe : l’attaché militaire adjoint à l’ambassade des Etats-Unis d’Amérique à Paris et le responsable du Mossad en France étaient exécutés. Accusé pour ces faits, Georges Ibrahim Abdallah fut condamné à la réclusion à perpétuité en 1987 après de nombreuses manipulations politico-judiciaires et avec l’aval du gouvernement étasunien de Reagan.

Alors que Georges Ibrahim Abdallah est libérable depuis 2007, il est maintenu en détention au seul motif de son non repentir, de sa fidélité à son engagement communiste de résistant à l’occupation sioniste au Liban et en Palestine et du fait, selon le procureur, que sa libération serait perçue comme une victoire par la résistance anti-impérialiste dans cette région du monde. Le 6 novembre dernier, une nouvelle demande de libération a encore été jugée « irrecevable ». L’audience en appel quant à sa demande de libération, qui devait se tenir demain à Paris, vient aussi d’être reportée à une date ultérieure.

Si nous sommes solidaires de Georges Ibrahim Abadallah ce n’est pas par ce qu’il serait « grand temps de le libérer », mais par ce que nous ne pouvons prétendre soutenir le peuple palestinien sans dénoncer la vengeance sans fin auquel il est soumis par ceux qui soutiennent l’Etat israélien, à savoir : Hollande, Valls et le PS.

Représentés par leur ambassadeur, les États-Unis s’étaient portés partie civile au moment du procès et font aujourd’hui encore pression contre la libération de Georges Ibrahim Abadallah. Nous connaissons la solidarité des Etats dans l’oppression. A l’heure où, dans des contextes parfois très différents, les luttes contre les différentes formes de répression se renforcent en Palestine, aux Etats-Unis, et en France, nous tenons à rappeler que les gouvernements israélien, américain, et français ont en commun la volonté de neutraliser tous ceux considérés comme « ennemis intérieur ».

Le fait que la police de Ferguson qui a tué Michael Brown a été formée par l’armée israélienne est l’un des signes de la continuité policière des régimes, et les Palestiniens qui conseillaient sur twitter les émeutiers des différentes villes des Etats-Unis quant à la manière de se protéger des gaz lacrymogènes ne s’y sont pas trompés.

Nous exigeons que la demande de libération de Georges Ibrahim Abdallah soit acceptée, et que sa libération s’effectue dans les plus brefs délais. En soutien à la résistance palestinienne, nous exigeons aussi la libération des 7000 prisonniers palestiniens détenus dans les geôles israéliennes.

Demain, jeudi 18 décembre, la manifestation contre la venue de Manuel Valls à Rennes, qui partira à 18h30 de la place de la mairie sera pour nous l’occasion de nous opposer à la répression policière et judiciaire menée par l’Etat français. Nous appelons l’ensemble des rennais à se rendre à cette manifestation, ainsi qu’aux autre initiatives contre la venue de Valls à Rennes.

Degemeret hon eus ur gemenadenn a-berzh kevrenn Roazhon 2 SLB SKol-Veur.Da lenn amañ dindan.

D’an 18 ha d’an 19 a viz Kerzu a zeu e teuio en-dro da Vreizh Manuel Valls, ministr kentañ ar Stad c’hall, goude bezañ bet gwelet e Naoned e penn-kentañ ar miz. Dont a raio da vBrest ha da Roazhon lerc’h-ouzh-lerc’h.
O tont da Vreizh e-giz-se e kred da Valls e c’hello lorc’hajiñ en ul lec’h kreñv evit ar PS hag an demokratelezh sokial. Ne oar ket marteze ez eo aet poazh an dud e Breizh gant an treitourajoù ar strollad « sokialour » ouzh ar bobl hag ouzh al labourerien-ezed. Ne oar ket ivez pegen fuloret eo ar vretoned pa ne vez ket doujet c’hoazh o gwirioù evel pobl : brezhoneg ofisiel, adunvaniñ Breizh, dibab planedenn ar vro. Ar gwirioù-mañ en deus graet ar PS e vad diwarno meur a wech, en ur ober promesaoù toull.

Koulskoude e vefe ret dezhañ bezañ dall evit chom hep gwelet ez eus muioc’h-mui a dud o vont kontroll d’ar politikerezh enepsokial ha suj d’ar batroned vras kaset gant e c’houarnamant. Rak an distaol-mañ a zegas manifestadegoù bras, poblek hag argadus, gant ar pal lakaat ar c’halloudezhoù ekonomikel hag ar galloud e plas a servij anezho da blegañ. Ar stourm hardi a-enep aerborzh Kernitron al Lann hag adperc’hennañ an tachennoù labour douar gant ar re a vev er ZAD, distruj ar porchedoù evit miret an ekotaos a vezañ lakaet e pleustr, ar manifestadegoù niverus e Breizh a-enep feulster ar polis war lerc’h drouklazh Remi Fraisse, pe c’hoazh ar votadegoù keodedel a zle reiñ ar tu da Vreizh da zibab he flanedennl (evel e Bro Skos pe e Katalunya) lañset gant ar gensavenn « Dibab », a zo kement-all a skouerioù a ziskouez ez eus muioc’h-mui a vretoned  o kompren n’eus netra da c’hortoz deus ar gouarnamant Hollande-Valls, hag eus ar bed a zilfennont.

Gervel a reomp an dud da gemer perzh er vanifestadeg a vo e Roazhon d’ar yaou 18 a viz Kerzu da 6e30.

Chom e Pariz lorgnez ! N’out ket deuet mat e Breizh !!!

Ar wech paseet e oa bet lakaet ar gaoz ganin war ganedigezh Stourm ar Brezhoneg (1984). An dro-mañ e vo kinniget deoc’h ur pennad diwar-benn Skol an Emsav hag a oa er bloavezhioù 1970 ur gevredigezh stourm sevenadurel birvidik-birvidik.

Back to the seventies neuze !

Unknown - Unknown - 3781331019_775c112d99_o« Skol an Emsav he deus kroget da labourat tri bloaz zo bremañ. Loc’het eo diwar intrudu ur bagadig stourmerien e dibenn ar bloavezh 1969. Da ziazez eo bet laket da gentañ : n’hon eus netra da c’houlenn ouzh ar galloud sujer e Breizh, hogen da labourat drezomp hon-unan, kas ar stourm war-raok war an dachenn, sevel ur framm diforc’h diouzh ar galloud gall hag a vo hini an Emsav, da lavarout eo pobl Vreizh o stourm evit he frankiz. Ar pezh a zo da ober eta eo kontañ war hon nerzh hepken ! » (1)

Pondi. 26 a viz Du 1972. Tangi Louarn a gemer ar gaoz da geñver un emvod publik aozet gant Skol an Emsav, Emgleo Breiz ha Kuzul ar Brezhoneg. Evit ar wech kentañ en em ziskouez Skol an Emsav gant strolladoù sevenadurel breizhek all e-kerzh un darvoud foran. Meur a wech all a deuio da c’houde ma vo gwelet ar gevredigezh o kemer perzh er stourmoù sevenadurel ha politikel a lak Breizh ar c’houlz-se da virviñ.

1972. Ur bloavezh a stourmoù sokial garv, bloavezh prosez an FLB dirak Lez-varn Surentez ar Stad, bloavezh « azginivelezh ur bobl » evel a lavar Jean-Pierre Le Dantec. Kichen-ha-kichen en em gav ar gwenn-ha-du hag ar banniel ruz. Emañ broadelouriezh Vreizh o vont da vat war an tu kleiz. Derc’hel a raio d’hen ober a-hed ar bloavezhioù 1970.

Skol an Emsav, un elfenn eus an argerzh-se ? Hep mar ebet. En tu kleiz emañ mennozhioù ar gevredigezh ha merkañ a ra hec’h amzer gant he oberoù liesseurt evit kas ar brezhoneg war-raok : aozañ kentelioù-noz e-leizh, stajoù e kêr pe war ar maez, embann e brezhoneg, aozañ gouelioù, kemer perzh mod pe vod er stourmoù sokial diniver a c’hoarvez penn-da-benn d’ar vro, hag e-giz-se ober eus ar yezh benveg ar stourm pemdez evit cheñch an traoù.

« Nac’het eo bet pobl Vreizh dre ziskar ar brezhoneg ; ar brezhoneg a vo evidomp arm an dispac’h brezhon ! » (1)

4604437861_a23beddc7b_oSkol an Emsav, hirie kreizenn kelenn brezhoneg d’an dud deuet, a oa da vat er bloavezhioù 1970 ur gevredigezh stourm sevenadurel oberiant-oberiant. Diwar labour Skol an Emsav ez eus diwanet forzh traoù hag a zo bremañ sichennet mat e bed ar brezhoneg. Daoust ha n’eo ket div vaouez eus Skol an Emsav da skouer a zo kaset da Euskadi e miz C’hwevrer 1977 evit gwelet penaos ec’h a en-dro ar skolioù euskarek ? (2) Daoust ha n’eo ket asambles gant tud Skol an Emsav e vo savet, ur frapadig goude, ar skolioù Diwan ?

Ar gelaouenn Bremañ, « benveg-stourm-kelaouiñ evit ar vretoned », a oa bet lañset e 1980 gant an dud a rae war-dro « Rann an embann » e-barzh Skol an Emsav ivez.

Ganedigezh Skol an Emsav

Diwar un disrann diouzh ar « strollad politikel » Emsav Stadel Breizh (ESB), deut war wel e 1967, e oa bet ganet Skol an Emsav. ESB a oa dioutañ ur framm politikel en doa da bal sevel ur « Stad Vrezhon » a vije ar brezhoneg ar yezh ofisiel enni. Liammet e oa ESB gant Strollad an Deskadurezh Eil Derez (SADED), ur framm savet e 1963 a oa e vennad sevel « ur c’helennerezh brezhonek a live gant ar c’hlasoù dibenn-studi hag ar bloavezhioù kentañ skol-veur ». Al labour studi ha preder kaset da benn gant an daou framm-se a veze embannet e-barzh ar gelaouenn bolitikel Emsav :

« Ar gelaouenn-mañ zo enta hini al labourerion o deus staget a-zevri da sevel ar Stad Vrezhon. Ur gelaouenn bolitikel eo, ha war un dro benveg da stummañ ar re a sammo ar c’hargoù ponner a fizio enno pobl Vreizh war hent hec’h adsav. » (3)

E 1969 e c’hoarvez un darzhadenn e diabarzh ESB. An darn vrasañ eus ar stourmerien ac’h a kuit deus ar strollad evit mont da grouiñ Emsav ar Bobl Vrezhon (EBV), ur framm politikel, ha Skol an Emsav, tonket da vezañ framm kelenn an emsav nevez-se. E penn EBV ha Skol an Emsav e kaved tud deus ar remziad kozh evel Youenn Olier, met ivez tud yaouank evel Lena ha Tangi Louarn. Bep an tammig ec’h aio EBV da zizeriañ ha ne chomo ken nemet Skol an Emsav, lusket gant ar re yaouank. D’ar c’houlz-se e kroge an emsaverien yaouank da bellaat diouzh mennozhioù strizh an Emsav hengounel ha da zigeriñ ar stourm evit ar brezhoneg. Gwall vras e oa deut ar frailh da vezañ etre raktres politikel al luskad ESB-SADED ha tro-spered ar remziad brezhonek nevez-se a oa en em gavet e skolioù-meur Breizh goude miz Mae 1968. Kement a skeudennaouiñ an troc’h-se, setu un trakt a oa bet skignet gant ESB e skol-veur Roazhon e miz Mae 1969 :

Trakt Mae 1969 E.S.B.

E miz Mae e voe skignet e diabarzh Skol-veur Roazhon un trakt gallek embannet gant E.S.B.

Setu an destenn vrezhonek anezhañ :

Brezhoneg ha Deskadurezh Vroadel.

Derou an emgann evit Breizh zo distruj ar Stad c’hall e Breizh hag he binvioù-mestroniañ. Ar Skol-veur c’hall eo abaoe ur c’hantved pennañ benveg arallekadur ar bobl vrezhon. Dre zistruj ar Skol-veur c’hall e Breizh e tremen hent an dieubidigezh evit ar bobl vrezhon.

Lakaat yezh ar bobl vrezhon er Skol-veur c’hall zo kement ha
– sankañ ar bobl vrezhon en trap trevadennel,
– distreiñ Breizhiz diwar hent an dispac’h,
– tennañ digant ar brezhoneg e ster dispac’hel.

Hent dieubidigezh ar bobl vrezhon a dremen dre grouidigezh armoù he dieubidigezh ha da gentañ dre an Deskadurezh Vroadel vrezhon. Lec’h ar brezhoneg zo, en Deskadurezh Vroadel vrezhon, hini ur benveg dispac’hel galloudus ha diziouerus. Kement a denn da lemel pe da guzhat e zremm dispac’hel gant ar brezhoneg zo ur skoilh ouzh an Emsav-dieubiñ (4).

P1030668

Kleiz ha Breizh

Skol an Emsav a oa dezhi, adalek ar penn kentañ, un emzalc’h politikel didro, broadelour ha tost-tost eus mennozhioù an tu kleiz pellañ :

« Ni a fell deomp ec’h adsavfe hor pobl. Adsevel pobl Breizh a dalv evidomp diskar ar gapitalouriezh ha sevel en hor bro ha gant pobloù all ar bed ar sokialouriezh a roy an tu da bep hini da vout mestr war e vuhez ha da bep pobl d’en em ren hec’h-unan ». (5)

Ur strollad stourm hollvrezhonek a oa Skol an Emsav hag en deus nac’het a-hed ar wech ober un troc’h etre ar stourm sevenadurel hag ar stourm politikel. Evit stourmerien ha stourmerezed Skol an Emsav e oa ret stourm evit kas ar brezhoneg war-raok, n’eo ket e forzh peseurt kevredigezh da zont, met en ur gevredigezh ma vije ar vretoned dieub war an dachenn vroadel koulz ha war an dachenn sokial.

P1030684

« Arabad deomp eta skoazellañ da zerc’hel bew an diforc’h « sevenadurel ≠ politikel ». Gant peb ober kevredigezhel ez eus ur ster politikel : d’an hini a ra anezhañ eo da c’houzoud ha da ziskouez ar ster-se, n’eo ket da dud ispisializet war an doare da varn an traoù. Diazez an demokratelezh e seblant bezañ. » (6)

« Gouest eo ar strolladoù sevenadurel (darn anezho da vihanañ) da gaout un emzalc’h politikel. Red eo diskouez zoken, ez eo ar stourm sevenadurel un engouestladur politikel. Ne ranker ket lezel ar c’hudennoù politikel, a zo kudennoù an holl, gant tud na rafent « nemed » politikerezh. Gwelloc’h eo broudañ ar re a zo e strolladoù politikel da zont da ren un darn eus o stourm e-barzh an aozadurioù sevenadurel. » (7)

« Disklêriadurioù politikel » a veze graet gant Skol an Emsav pa gave dezhi he devoa da reiñ he soñj war ar pezh a c’hoarveze er vro. « Diskar Lez-varn Surentez ar Stad » a faote dezhi hag ivez « didoullbac’hadeg an holl brizonidi vreizhat karc’haret e Paris e anv an FLB » (8). D’ar c’houlz-se ne oa ket dibaot gwelet stourmerien sevenadurel pe bolitikel, sindikalisted, dastumet gant ar polis pe evezhiet a-dost. A-blam da se he devoa Skol an Emsav kemeret perzh er c’huzulioù enep ar gwaskerezh diouzhtu pa oant bet savet, evit souten Kaou Puillandre e 1974 (goude afer Roc’h Tredudon) hag e-barzh ar c’hCOBAR (comités bretons anti-répression) adal miz Here 1975 (9).

Bremañ, Meurzh-Ebrel 1980 (n°0)Petra oa meno Skol an Emsav diwar-benn ar feulster politikel ? « Ar stad c’hall hag ar vourc’hizelezh a zo kiriek diouzh ar feulster. Arabat kondaoniñ an dud a ra an taolioù, daoust ma n’omp ket a du gant an doare-se da stourm » (10). Ur gemenadenn a-enep ar moustrerezh a zo sinet gant Skol an Emsav e fin ar bloavezh 1976, a-gevret gant ar PSU, UL CFDT Kemper, LCR, Bretagne révolutionnaire, CRIN Bro Vigoudenn, Kuzul difenn Ti Vougeret, MRJC ha FASAB da heul ur wagenn c’houlennata ha furchal graet gant ar polis (11). Un nebeut mizioù araok, e miz Gwengolo, e oa tarzhet Yann-Kêl Kernalegenn gant e vombezenn. Hennezh a oa e penn an aferioù diabarzh e Skol an Emsav abaoe miz Kerzu 1975. Edo o labourat a-youl vat evit ar gevredigezh abaoe pemp bloaz e kreizenn Kemper.

Embannet e oa bet ur gemennadenn gant Kuzul Ren Skol an Emsav d’ar 16 a viz Here 1976 : « Skol an Emsav a sav a-enep da bolitikerezh ar galloud a redi ar Vretoned da zivroañ evit kavet labour hag a lak an traoù en ur stad ken spontus ma ziwan ar feulster. Skol an Emsav a sav a-enep da ziskleriadurioù digiriek tud ‘zo o klask troiñ an emsaverien trema ar feulster ha lakaat an dud da grediñ e c’hello ar bombezennoù kas stourmoù Pobl Vreizh war-raok. Skol an Emsav a ziskler start ne vo nemet dre emskiantekaat ha dre en em sevel asambles e c’hello labourerien Vreizh trec’hiñ war gorvoerezh ar gapitalouriezh hag an drevadennouriezh. » (12)

Kelenn brezhoneg

E-barzh un toullad stourmoù sokial e kemere perzh ar gevredigezh. « E-barzh ar manifestadegoù en-dro d’al lanv du (Brest), eneb d’ar c’hreizennoù nukleel (Naoned), evid Bro Naoned e Breizh (Sant-Nazer) » ; « SAE zo aet zoken d’ober war-dro ur stourm eneb an adlodennañ e Plonevez ar Faou » (13). Kreizenn Skol an Emsav Naoned a gemer perzh e aozadur Gouel an Unvaniezh (25/04/1976), « manifestadeg-bobl evid unanidigezh melestradur Breizh ». Met stourm kentañ ar gevredigezh a oa kelenn brezhoneg.

Sevel kreizennoù « e pep lec’h e Breizh, e kement kêr, bourk, pe garter » a felle da Skol an Emsav ober ha bezañ « dre ar brezhoneg, ar penn araok stourmoù pobl Vreizh enep ar c’horvoerezh hag ar gwaskerezh, evit he frankiz, gant ar strolladoù hag ar sindikadoù a zo ouzh he difenn. » (14)

« Mennad Skol an Emsav eo ober eus ar brezhoneg ur yezh kevredigezhel evit ur bobl mestrez eus he buhez » (15). Kelenn a-youl vat, skignañ brezhoneg ha broudañ an dud da adperc’hennañ ar yezh, setu an traoù pennañ a veze kaset da benn gant Skol an Emsav er bloavezhioù 1970. Bep sizhun e veze graet kentelioù brezhoneg gant kreizennoù SAE un tamm pep lec’h e Breizh : « Chaque semaine, 150 cours sont ainsi assurés par les différents centres et dans de multiples équipements, très souvent municipaux » eme Yves Gegou e fin ar bloavezhioù 1970 (16).

Daoust-hag ez eus bet kement-se a dud o peurzeskiñ ar yezh hag o tont da vezañ brezhonegerien glok a-drugarez sa-se ? Stourmerien Skol an Emsav o doa savet ar goulenn outo o-unan dija  : « ar skol eo he deus distrujet ar brezhoneg, red eo saveteiñ hemañ dre ar skol met ur skol vroadel, ha setu SAE : ur framm kelenn. Petra eo efedusted ar framm kelenn-se e lec’h n’eus koulz lavared nemet kelennerien a youl vad hep stummadur ? Aes eo muzuliañ an efedusted : pegement zo deuet a-benn da zeskiñ brezhoneg diwar an holl a zo deuet da gentelioù SAE ? N’eus ket kalz. » (17) Ur sell rust rak memes ma ne oa ket direbech an doare da gelenn moarvat, eo bet a-bouez-ruz ar c’hentelioù-noz evit kizidikaat an dud hag adtommañ anezhe ouzh ar brezhoneg.

Kalz a stajoù a veze aozet gant Skol an Emsav ivez : stajoù hollvrezhonek, stajoù divyezhek, stajoù-hañv, stajoù da goulz vakañsoù pask, « krash-kaozioù » (kentelioù d’an daoulamm), stajoù evit ar vugale, stajoù labour war ar maez (e Plouared da skouer). E-pad ur prantad ez eus bet savet stajoù gant harp ar gevredigezh Brezhoneg Yezh Vew a oa diouti e bro Leon. Ar stajoù a oa ur mod da genderc’hel gant ar c’hentelioù brezhoneg a veze graet a-hed ar bloaz, un doare ivez da « emskiantekaat » an dud, da dostaat anezhe ouzh ar politikerezh (devezhioù-studi a veze graet), hag ivez da zaremprediñ troc’herien-buzhug ar vro pa veze graet stajoù labour war ar maez : « e darempred bemdez gant ar beizanted : n’eus ket gwelloc’h skol evid ar brezhoneg yac’h ; n’eus ket gwelloc’h doare da anavezout diaesterioù labourerien douar hor bro » (18).

KDSK_SAE_Lodad01B0163

Ar skolioù brezhonek

E-kreiz ar bloavezhioù 1970 e komañs tud Skol an Emsav d’ober anv eus ur raktres sevel skolioù brezhonek. Da goulz devezhioù-studi e Landerne (27-30 a viz Kerzu 1975) ec’h embann ar stourmerien « disentez start SAE da sevel ikastolaoù da vad (…) unan eus an oberoù hon eus da sevel eo bremañ. Pouezus-tre eo ma fell deomp mont war-raog en hor stourm » (19). E miz Mae 1976, e-kerzh an Dael (emvod-meur), e tiviz ar stourmerien « lakaat sevel skolioù brezhoneg da bal pennañ SAE » ha « klask, war verr dermen, sevel skolioù evit ar re vihan, ha war hir dermen, o stankaat hag o diorren ». Talvoudus eo gwelet penaos ez a war-raok ar raktres. Da gentañ e faot d’ar stourmerien aozañ ur staj evit gouzout diwar betore pennaennoù sevel ar skolioù-se. Broudañ a reont an dud da zegas d’ar staj « diverradurioù diwar levrioù Freinet, kelaouennoù o tiskouez skolioù ar broioù sokialour, levr « Bugale dieub Summerhill » hag all… » (20).

Nebeut amzer goude ez eus kaset div stourmerez da Euskadi evit studiañ mont en-dro ar skolioù euskarek : « Daou ezel eus S.A.E. a yay d’ober ur veaj studi da Vro Euskadi evid studiañ penaos e ya en dro ar « Skolioù a re vihan » du-hont. Divizet eo bet gant ar Poellgor Seveniñ e yafe A.ar Beg hag A.V. Chapalain. Pemp devezh a bado an droiadenn (7.12 a viz C’hwevrer) » (21). Pemzektez warlerc’h ez eo ganet Diwan : « E penn kentañ miz meurzh eo ganet « Diwan » ur gevredigezh he fal ober war dro bugale vihan e brezhoneg. Anvet eo bet Gweltaz ar Fur da brezidant. » (22). Dindan un nebeut mizioù e teu Diwan da vezañ unan eus stourmoù izili Skol an Emsav. D’ar Yaou 24 a viz Du 1977 ez eus aozet ur fest-noz skoazell e Roazhon a vod un 800 den bennak. E miz Genver 1978 e tigor skol Diwan Roazhon.

Gouel ar brezhoneg

« Gouel ar brezhoneg » zo unan eus an traoù pennañ a oa bet graet gant Skol an Emsav ivez. Er bloaz 1974 e oa bet savet gant aozadurioù sevenadurel breizhek all (Ar Falz, Brezhoneg Yezh Vew) ha kinniget evel-mañ : « Ur gouel eo, hollvrezhonek. Arouez eus youl labourerien Vreizh da vevañ en o bro, arouez o youl ivez da lârout o soñj evel ma karont, hag er yezh a zo o hini » (23). E Gwengamp e oa bet dalc’het ar bloaz kentañ, e Kastell-Paol e 1975, e Pont ‘n Abad e 1976, e Karaez e 1977, e Zinzag Lokrist e 1978, er Roc’h Derrien e 1979, e Plabenneg e 1980 hag e Douarnenez er bloaz 1981.

p-002248

 ***

Un guchenn  vat a dud o deus hirie ur pouez bras pe vrasoc’h er bed sevenadurel pe bolitikel « breizhek » a zo bet o stourm e-barzh Skol an Emsav. N’eo ket un degouezh moarvat m’emañ an dud-se el lec’h m’emaint. Ur gwir levezon a zo bet gant Skol an Emsav e-barzh an Emsav e-pad un toullad bloavezhioù. Forzh tud a zo bet « stummet » dre ar stourm o deus bet kaset e-barzh ar gevredigezh hag ar c’hargoù o deus sammet enni. Ur bern tud bet o kas o zammig stourm e Skol an Emsav, en ur vont a-wezhoù e-maez al lezenn, a zo bremañ o labourat evit ar brezhoneg e-barzh ur stern ensavadurel hag ofisiel.

Setu ho peus bet un tañva eus pezh a oa Skol an Emsav er bloavezhioù 1970. Met kalz a draoù a vefe da lâret ouzhpenn, sur-tre !

Tomaz L.J., studier war ar brezhoneg e skol-veur Roazhon 2.

***

(1) Skol an Emsav n°1, C’hwevrer 1973.

(2) Ar Fulenn (kelaouenn diabarzh) n°20, 5 a viz C’hwevrer 1977.

(3) Emsav n°1, Genver 1967.

(4) Emsav n°30, Mezheven 1969.

(5) Levrig disentezioù Skol an Emsav, miz Ebrel 1981 (dielloù SAE).

(6) Ar Fulenn n°3, 6 a viz Du 1975.

(7) Ar Fulenn n°2, 23 Here 1975.

(8) Levrig disentezioù Skol an Emsav, miz Ebrel 1981.

(9) Tudi Kernalegenn, Drapeaux rouges et gwenn-ha-du, p.126, Editions Apogée, 2005.

(10) Levrig disentezioù Skol an Emsav, miz Ebrel 1981.

(11) Ar Fulenn n°17, 1añ a viz Kerzu 1976.

(12) Levrig disentezioù Skol an Emsav, miz Ebrel 1981.

(13) Ar Fulenn n°38, 6 a viz Ebrel 1978.

(14) Levrig disentezioù Skol an Emsav, miz Ebrel 1981.

(15) ibid.

(16) Yves Gegou, « Skol an Emsav. L’école de la résistance », Autrement « Bretagne », Mezheven 1979.

(17) Ar Fulenn n°10, 29-30 a viz Mae 1976.

(18) Ar Fulenn n°12, 20 a viz Gouere 1976.

(19) Ar Fulenn n°5, 10 a viz Genver 1976.

(20) Ar Fulenn n°18, 15 a viz Kerzu 1976.

(21) Ar Fulenn n°20, 5 a viz C’hwevrer 1977.

(22) Ar Fulenn n°23, 12 a viz Ebrel 1977.

(23) Bremañ n°0, Meurzh-Ebrel 1980.

D’ar 4 a viz Kerzu e vez kinniget d’an Andaluziz dibuniñ evit frankiz o bro. Mard eo anat deomp ez eus eus un emskiant vroadel e Galiza, er Broioù Katalan hag en Euskal Herria n’eo ken splann da vrogarourien Breizh e fell da Andaluziz zo kaout muioc’h a frankiz evit o bro.

Lod a blij dezhe degas da soñj e oa bet un emsavadeg armet e Kadiz d’ar 4 a viz Kerzu 1868 evit ma vije bet krouet ur republik kengevreadel er stad. Orin an deiziad broadel e vefe neuze.

Ar 4 a viz Kerzu a zo bet lakaet da zevezh broadel Andalucia abaoe 1977. D’ar bloavezh se e oa bet tro da daou vilion a dud o tibuniñ e kerioù pennañ ar vro evit goulenn groñs ur statud a emrenerezh digant Madrid. An hevelep devezh ur micherour yaouank a oa bet lazhet gant ar polis e-doug ur vanif e Malaga : Manuel José García Caparrós.

garcia+caparros

Ur banniel gwenn etre bandennoù gwer (gant ur steredenn ruz war re an dizalc’hourien) a weler stank ivez d’an devezh se, hag un ton broadel a c’heller selaou, bet skrivet gant Blas Infante bet kannad Andalucia e 1936 ha fuzuilhet gant soudarded Franco. Lakaet eo alies gant brogarourien Andalucia da « dTad ar vro ».

Kement-se zo eus perzhioù pennañ ur vroadelezh dianav deomp. Da heul manifestadeg ar 4 a viz Kerzu 1977 e oa bet roet ur statud a emrenerezh ledan a-walc’h da Andalucia. Deskrivet eo evel e bonreizh Spagn 1978 evel unan eus « broadelezhioù istorel » ar stad.

1476082_885845421439534_3369296158568539576_n

Meur a strollad a glasko leuniañ boulouardoù ar vro d’ar 4 a viz Kerzu ar bloaz mañ.

En o zouez e c’hellet ober anv eus Nacion Andaluza ( dizalc’hourien an tu-kleiz) , Jaleo ( aozadur dispac’hel ha dizalc’hour ar re yaouank ) , ha Andalucia Communista a gleiz tout.

Dre mard eo unan eus kornioù paourañ ar stad ez eo stag mat ar mennozh broadel e Andalucia gant hini ar justis sokial. Ur sindikad zo a tleer mennegiñ (SAT/SOC) : hini labourerien Andalucia .

Galloudus mat eo , bodañ a ra miliadoù a labourien gant doareaoù ober radikal levezonet gant an hengoun liberter ha komunour kreñv zo er vro . Ar SAT/SOC en deus galvet ivez e holl izili da vont da vanifestiñ « evit difenn ar gwir da zibab » dindan ar ger-stur « Bara, Labour ha Souvereniezh ».

Les animateurs et animatrices de la plateforme DIBAB-Décidez la Bretagne peuvent en ce dimanche 30 novembre 2014 arborer un sourire de satisfaction.

Lancée en octobre denier à Rennes devant plus de 200 personnes et “née du vif débat provoqué par la réforme territoriale (réalisée sans concertation avec les citoyens), est politique, car actrice de la vie publique.” et pour  poser “Les questions posées aux citoyens, sur le rattachement de la Loire-Atlantique à la Bretagne et la création d’une Assemblée réunissant les Conseils départementaux et le Conseil régional ”

Car “Ce sont des thèmes qui permettent de créer un débat sur notre capacité à penser et concevoir une Bretagne plus démocratique, plus proche du peuple, et apte à devenir un véritable espace de mobilisation citoyenne, économique et environnementale.

Son but est d’organiser des votations pour rendre la parole au peuple.

A ST VIAUD le 30/11/2014
A ST VIAUD le 30/11/2014

La première votation a eu lieu à Saint-Viaud au sud de la Loire. Et c’est un véritable succès puisque sur 1566 inscrits sur liste électorale. 336 votants (313 inscrits, 23 non-inscrits) se sont déplacés soit un  taux de participation  de 20% pour répondre à deux questions :

  • Êtes-vous pour la création d’une nouvelle région Bretagne intégrant la Loire-Atlantique et les quatre autres départements bretons ? — OUI/NON
  • Si oui, êtes-vous pour la fusion des conseils départementaux et du conseil régional au sein d’une Assemblée de Bretagne ? — OUI/NON

A la première question  voici la répartition des votes :  OUI 75% – NON 22,5% – BLANC 2,4%  ( OUI = 247 , NON = 74 , BLANC = 8, NUL = 7 )

A la deuxième :  OUI 80,1% – NON 11,1% – BLANC 8,78%  ( OUI = 210 , NON = 29, BLANC = 23, NUL = 74 )

C’est aussi grâce à l’écoute du maire de Saint-Viaud et de son conseil  qui s’était engagé pour la démocratie participative que ce résultat a été possible.

Les habitants de la commune pouvaient voter dés 16 ans qu’ils aient la “nationalité française ” ou non.

C’est un taux tout à fait comparable à certaines votations dans les Pays Catalans par exemple.

La Gauche Indépendantiste avait dés juin dernier annoncé quelle était sa feuille de route pour l’unité de la Bretagne, la démocratie et contre la réforme territoriale du gouvernement Hollande Valls, celle de l’autoorganisation de votations. Dibab l’a fait , merci à ceux et celles qui ont répondu présents !

Continuons dans cette démarche participative, inclusive, subversive ! Donnons la parole au peuple et aux travailleurs de Bretagne !

Créons un, deux, trois , cent Saint Viaud !

Des militants de la Gauche Indépendantiste investis (avec d’autres ) dans la dynamique DIBAB

Sed aze ur skrid diwar-benn istor ar stourm evit ma vo  ofisiel ar brezhoneg, kinniget gant ur studier ( Tomaz Laquaine-Jacq). Displeg a ra amañ dindan an emdraodurioù a oa bet e deroù ar bloavezhioù 80 e bed ar c’hevredigezhioù brezhonek hag o darempred gant ar galloud nevez bet staliet e Pariz e 1981, hini ar PS.

Klasket e vo kinnig reoù all da dennañ kentel eus ar stourmoù bet betek bremañ evit ma vo tizhet ar pal se, unan pouezus meurbet war hent ar stourm a zieubidigezh vroadel ha sokial e Breizh.

Keleier Breizh Dieub ha Sokialour

Pigosat furnez hag awen en amzer-dremenet a zo un dra vat. Dedennet ma ‘z on gant istor ar stourm(où) evit ar brezhoneg em eus lakaet e-barzh ma soñj sevel un tamm studiadenn diwar-benn istor al luskad Stourm ar Brezhoneg (SAB), bet ganet e 1984 e-kreiz ur poullad koltar. E-skeud al labour-se e vo kinniget deoc’h, gwezh ha gwezh, pennadoù diwar-bouez istor SAB. Gant ma vefont un digarez evit ar brezhonegerezed hag ar vrezhonegerien da gaozeal eus o amzer-dremenet, eus o amzer-vremañ hag eus o amzer-da-zont…

Penaos ha perak e oa bet ganet Stourm ar Brezhoneg (SAB) ?

10 a viz Kerzu 1983. En em dolpañ a ra izili Skol an Emsav e Pondi da geñver un « Dael » dreistordinal, un emvod-meur. Dizemglev a sav etre an dud hag e tiviz un darn anezhe kuitaat ar gevredigezh ha mont da sevel ur strollad stourm nevez : Stourm ar Brezhoneg. A-benn tri miz goude-se e vo koltaret un toullad panelloù-hent gante e-pad « nozvezh du » kentañ SAB (17/03/1984). Met abalamour da betra e c’hoarvez un disrann e diabarzh Skol an Emsav ? En ul lizher, embannet e-barzh ar gelaouenn Bremañ, e tispleg an disrannerien perak ez eont kuit :

« War-lerc’h an Dael ispisial a zo bet bodet e Pondi d’an 10 a viz Kerzu hon eus graet hor soñj kuitaat Skol an Emsav. Petra zo kaoz ? En hon touez ez eus lod o deus bet kemeret perzh, hag a-zevri, e-barzh buhez hag ober Skol an Emsav, abaoe un toullad bloavezhioù. Ma n’eo ket abaoe dek vloaz evit darn (…) Perak ne chomomp ket ken e-barzh S.A.E. neuze ? N’eo ket tamm ebet dre ma kav deomp omp bet faziet, ha n’hon eus keuz ebet d’ar pezh hon eus graet evel izili eus SAE, met dre ma ne soñj ket deomp ken emañ ar vag o skeiñ war an tu mat. Da geñver Dael An Oriant d’an 19 ha d’an 20 a viz Du, hon doa graet kinnigoù resis war dachenn an diazezoù, ar politikerezh diavaez hag ar stourmoù (…) Nac’het eo bet gant an Dael votiñ war ar mennadoù kinniget dre ma ne oamp ket niverus awalc’h, ha divizet bodañ un Dael all e Pondi d’an 10 a viz Kerzu. Eno hon eus graet hon c’hinnigoù adarre, ha dreist-holl : resisaat diazezoù S.A.E en ur embann sklaer e kemer perzh SAE e stourm dieubidigezh vroadel Pobl Vreizh, kuitaat an Talbenn (F.P.C.B.) dre ma n’hellomp ket chom en un aozadur m’eo ar PS ezel anezhañ, abalamour da bolitikerezh ar strollad-se (…) O vezañ m’eo bet gwelloc’h d’ar brasañ niver (70%) chom hep resisaat ster hon stourm ha chom hep kuitaat an Talbenn (war an digarez ma vefe bet « asantet gant ar P.S d’ar pep pouezusañ ». Sur a-walc’h n’o deus ket lennet rak-danvez-lezenn ar P.S.) e rankomp, n’eo ket chom da « vihan niver » (30%) e-diabarzh SAE ha reiñ kred d’ur politikerezh a gasfe ac’hanomp war an hent-sac’h, met kuitaat SAE ha sevel ur gevredigezh-stourm nevez. » (1)

Bremañ, n°15, Du-Kerzu 1982 evit skeudenn ar vanif gant SAE hag ar PS
Bremañ, n°15, Du-Kerzu 1982

Eus an Talbenn Sevenadurel da drec’h an tu kleiz

En nevez-hañv 1977 e oa bet savet Talbenn Sevenadurel Araokour Breizh – Front Culturel Progressiste Breton (FCPB) – gant Ar Falz, an UDB, ar PS hag ar PSU (Parti Socialiste Unifié). Diwezhatoc’hik e oa deut ivez sindikadoù evel ar SGEN-CFDT ha strolladoù sevenadurel evel Skol an Emsav. Goulenn a raent holl « ur statud ofisiel evit yezh ha kultur Breizh ».(2) Manifestiñ a veze graet gant strolladoù an Talbenn dreist-holl ha ren ur stourm habask ha fur. Dibunañ a ra 400 a dud e straedoù Roazhon d’ar 7 a viz Meurzh 1981 da skouer, « ur brosesion-gañv o vont da interiñ ar c’hultur hag ar yezh » eme unan e-barzh kolonennoù Bremañ ! (3)

Mae 1981. Aet ar maout gant an tu kleiz. Ha kalz esperañs gant stourmerien ar yezh : « morse, sur-awalc’h ne oa bet kement a spi er c’halonoù. N’eo ket eus spi an huñvreoù kaer e fell din komz, met eus ar fiziañs er pezh a c’hell, a rank c’hoarvezout warc’hoazh kentañ (…) En un taol eo bet distanket an hent gant trec’h an tu kleiz » (4) eme Lukian Kergoat, startijenn ennañ, un nebeut deizioù war-lerc’h eil tro an dilennadeg. Gwir eo n’eo ket bet didalvez an traoù bet gounezet war-lerc’h donedigezh an tu kleiz d’ar galloud : dilez raktres ar greizenn nukleel e Plougoñ, un aotreegezh war ar brezhoneg, dieubidigezh ar vretoned bac’het e Pariz. Met n’haller ket lâret eo bet gwellaet a galz keusteurenn ar brezhoneg war-lerzh an dilennadeg. Daou vloaz goude n’eus ket gant ar yezh an disterañ statud daoust d’ar promesaoù kaer embannet gant an tu-kleiz.

« Diouzh ret mont a-enep al lezenn »

E 1983 e oa staget en-dro an FLB gant e oberoù (5)  Er memes bloavezh e oa bet savet ar strollad Emgann, merket en tu kleiz pellañ, a oa aet d’ober lodenn radikal ar stourm politikel evit Breizh. Hag e miz Kerzu neuze e oa savet kroz e diabarzh Skol an Emsav peogwir ne felle ket d’ul lodenn eus ar stourmerien kenderc’hel d’ober chistroù e-barzh an Talbenn kichen-ha-kichen gant ar PS.

Logo Skol an Emsav
Logo Skol an Emsav

Met dreist pep tra, hag evel a lavar Charlie Grall, ne oa ket akord an holl e-barzh Skol an Emsav war ar mod da gas ar stourm (hini ar panelloù-hent peurgetket). Lod a felle dezhe reutaat ar stourm. « Rann ar stourmoù » a oa bet savet e-barzh ar gevredigezh diwar youl un dornad izili e miz Mezheven 1982 (6)  (diwar intrudu daou stourmer eus an FLB a oa bet didoullbac’het ur bloaz a-raok dreist-holl !). Ar re-se a felle dezhe mont pelloc’h ganti ha kas da vat stourm ar panelloù-hent :

“SAB est né d’un constat et d’une divergence stratégique au sein de l’association Skol an Emsav. Quelques militants motivés avaient déjà réussi à imposer à l’intérieur de cette association de défense du breton Rann ar stourmoù, la section des luttes. Skol an Emsav revendiquait une signalisation bilingue, notamment aux entrées de ville. Ses militants collaient des lettres autocollantes sur le français pour bretonniser les panneaux. Quimper devenait Kemper sans trop de difficulté, mais il n’en était pas de même pour Pont-de-Buis par exemple, qui devait être transformé en Pont-ar-Veuzenn. La méthode était fastidieuse et peu efficace et ne semblait guère déranger l’administration. Elle avait néanmoins le mérite d’éveiller les consciences et de faire parler de la langue bretonne sans trop déranger le public ni les élus.
En 1984, une poignée de militants de Skol an Emsav tire un bilan d’échec de cette méthode « soft » et, en désaccord avec la direction, où l’on trouvait à l’époque Tangi Louarn aujourd’hui président de Kevre Breizh, mais aussi Léna Louarn, vice-présidente du conseil régional de Bretagne depuis 2010, en charge de la langue bretonne, ils préconisent de passer à un niveau supérieur dans la lutte. Devant le refus de Skol an Emsav d’avaliser cette nouvelle stratégie, SAB est rapidement créé avec, comme premier objectif, décrocher rapidement une signalisation routière. Des dizaines de militants se mettent à « coltarer » les panneaux sans retenue.” (7)

Diwar lenn niverennoù kentañ Bremañ ez eo sklaer avat e oa bet lakaet an toaz e go araok ma vije savet Rann ar stourmoù. Sed a lenner e 1981 diwar bluenn unan a vo adkavet e-barzh SAB :

« Ret deomp dibab krafoù resis ha lakaat hon holl nerzh da dizhout hon fal. E-pad pell ez eus bet kaoz eus ar panelloù-lec’h, da skwer. Traouigoù zo bet kaset da benn met al labour ‘zo da adkregiñ penn-da-benn. N’eo nemet dre zibab palioù resis, war verr-dermen e vimp efedus (pezh ne dalv ket n’eo ket ret kaout ur politikerezh war hir-dermen evel-just). N’eo nemet dre zibab seurt stourmoù e vimp gouest da zegas tud a-du ganimp, da greñvaat Skol an Emsav ha da drec’hiñ a-benn ar fin (…) Ha diouzh ret mont a-enep al lezenn, ma ne vez ket asantet da bezh a c’houlennomp. Hep mont da guzhat, hep feulster mar bez posubl, en ur zisplegañ perak e stourmomp d’hon c’henvroidi. Ha mar bez “prizonidi sevenadurel” goude ar “brizonidi bolitikel”, arabat deomp kaout aon.»

Ar « saberien » az aio d’ober lodenn radikal ar stourm sevenadurel adalek 1984 eta.

Tomaz Laquaine-Jakez, studier war ar brezhoneg e skol-veur Roazhon 2.

1  Herve ar Beg, Mark Kerrain, Iwan Kadored, Herve ar Bihan, Yann-Bêr Delisle hag Andre Daniel, « Kimiad », Bremañ n. 28, p.3, Genver 1984.

2  C. Geslin, P. Gourlay, J.-J. Monnier, M. Denis, ha R. L. Coadic, Histoire d’un siècle : Bretagne 1901-2001 : L’émancipation d’un monde. Montroulez, Skol Vreizh, 2010, p. 293.

3  Ar Farouell Masklet, « Selaouit ‘ta farouelled… », Bremañ n. 5, p.8, Even 1981.

4  An Arvester, « Skol an Emsav : Dael 1981, war-du an trec’h !», Bremañ n. 6-7, p.5, Eost-Gwengolo 1981.

5  Michel Nicolas, Histoire de la revendication bretonne. Speied, Coop Breizh, 2007, p. 289.

6  Skol an Emsav, « Evit mont war-raok », Bremañ n. 12-13, p.5, Even-Gouere-Eost 1982.

7  Charlie Grall, Le probleme breton en 20 questions. Gourin, Montagnes noires, 2012, p.99-102

La Gauche indépendantiste bretonne (Breizhistance) appelle à participer à la manifestation du 22 Novembre à Nantes et au Marathon contre l’acharnement judiciaire le 7 décembre.

La manifestation du 22 Novembre, organisée à l’appel de différents comités opposés au projet d’aéroport, vise avant tout à dénoncer l’acharnement répressif et les dispositifs policiers et judiciaires mis en place à la suite de la manifestation nantaise du 22 Février2014.

En effet, ce jour là a vu à Nantes la plus imposante mobilisation contre le projet d’aéroport à Notre-Dame-des-Landes, 50 000 personnes, en même temps qu’un déploiement policier jamais vu dans la cité des duc de Bretagne. La conséquence en a notamment été les mutilations irrémédiables de plusieurs manifestants par la police et les gendarmes.

Entre temps, la mort de Rémi Fraisse est survenue, remettant clairement en cause l’utilisation de certaines armes dangereuses par la police et appelant à dénoncer plus vivement l’engrenage répressif mis en place par l’État français.

Dans cette logique de criminalisation et d’acharnement contre les luttes populaires, près d’une dizaine de personnes ont été arrêtées, poursuivies et condamnés à de la prison ferme dans les semaines qui ont suivi la manifestation. Les motifs sont souvent sans communes mesures avec la gravité des condamnations, un an ferme pour avoir lancé un fumigène, par exemple.

Face à ces condamnations aberrantes des « bouc émissaires » du 22 février, il est donc proposé le samedi 22 Novembre de se mobiliser à 14h devant le palais de Justice et de remettre des « lettres d’auto-dénonciations » au procureur, dont vous trouverez un exemplaire ci-joint.

Une répression politique

La disproportion des condamnations politiques et judiciaires, entre les actions d’organisations patronales agricoles et les réponses de la rue à l’homicide de Rémi Fraisse, témoigne clairement du caractère politique de la répression.

En refusant, après 8 mois de prison et malgré une promesse d’embauche, l’aménagement de peine du militant Enguerrand Delanous (condamné suite à la manifestation du 22 février), le procureur de la république, alors qu’il avait requis 6 mois lors du procès, se déjuge lui-même et exprime le caractère politique de cet acharnement judiciaire.Il est parfaitement clair qu’Enguerrand est maintenu en détention par ce qu‘il reste fidèle à ses engagements anti autoritaire, antifasciste, libertaire, anticapitaliste comme  en témoignent ses nombreuses prises de position depuis la prison et sa présence en tant que détenu politique sur la liste NPA-Breizhistance aux dernières élections européennes.

La Gauche Indépendantiste bretonne appelle donc à participer au « Marathon contre la prison » organisée par son comité de soutien le samedi 7 décembre à Nantes.