Tag

emgann

Browsing

Pour la troisième année consécutive, la Gauche Indépendantiste vous donne rendez-vous pour son université de rentrée à Plougonver, au Dibar, au sud de Guingamp. Mais aura des déclinaisons Rennaises et Nantaises dans les jours précédents et suivants.

C’est un moment pensé pour se former et échanger dans la perspective de traduire en pratiques concrètes par la suite dans notre militance les thématiques évoquées lors de ces journées.

Les débats se déroulent en assemblées ouvertes, et sont ouverts aux sympathisant-e-s et curieux/curieuses ou même membres d’autres organisations.

Voici les grandes lignes de ce rendez-vous, des modifications sont susceptibles d’intervenir.

C’est bien sur la Gauche Indépendantiste Catalane notre invitée d’honneur en raison de la tenue du référendum du premier octobre en Catalogne sud. Mais le programme ne saurait se résoudre à cette seule thématique. On y parlera surement aussi de la rentrée sociale, des initiatives pour la réunification de la Bretagne et de la campagne de solidarité avec le Rojava Révolutionnaire… en français et en breton !

Vendredi 22 septembre :

• 19h : Accueil et apéro d’inauguration en présence de la délégation catalane.

• 20h30 : Projection du documentaire “Entre deux sexes” de Régine Abadia en présence de Vincent Guillot, militant de la cause intersexe et porte-parole de l’Organisation internationale des intersexes qui animera un échange sur les persécutions hétéronormatives et intersexophobes.

Samedi 23 septembre :

• 11h : Rencontre avec Vivian Petit auteur de “Retours sur une saison à Gaza“. Ce militant internationaliste nous présentera pour la première fois en public son ouvrage sur la Palestine où il a séjourné.

L’une des forces du texte de Vivian Petit est de se situer au carrefour entre le témoignage personnel, la chronique de la vie quotidienne à Gaza et la mise en perspective politique. Ni simple carnet de bord, ni texte d’analyse déshumanisé, ni tentative présomptueuse de dresser un « portrait » de Gaza et de ses habitants, le livre de Vivian opère des allers retours entre la France et Gaza, entre l’individuel et le collectif, entre la petite et la grande histoire.” nous dit Julien Salingue auteur de la préface. 

• 13h : Repas populaire.

• A partir de 14h : Rencontre avec les militants d’Universitats per la Republica et d’Arran qui viennent de Catalogne. Les premiers interviendront sur le campagne en cours dans les universités pour garantir la tenue du référendum en Catalogne malgré les pressions de Madrid. Universitats per la Republica est une plateforme juvénile qui rassemble des jeunes de divers sensibilités. A 15h30 les militantEs d’Arran, organisation de jeunesse de la Gauche Indépendantiste animeront un atelier sur la l’auto-organisation de la jeunesse indépendantiste Catalane et leurs actualité militante (campagne contre le tourisme, référendum, et municipalisme aux coté de la CUP). Ce rendez-vous est animé par des jeunes indépendantistes bretons du collectif Dispac’h.

• 17h30 : Échanges avec le Collectif  Vérité  et Justice pour Babacar. Babacar Gueye a été tué par un agent de la BAC de Rennes 3 décembre 2015 (sous réserve).

• 19h :  Repas populaire.

• 20h : Prise de parole de la Gauche Indépendantiste.

• 21h :  Concert avec : LDT, Les Derniers Trappeurs (anarcho trap bolcho sibérien guéringrad) / Dieub Steppers sound system dub / Bass Tension, sound system electro… (Prix libre).

Dimanche 24 septembre :

Rendez-vous à Midi dans le bourg de Treglamus pour une randonnée familiale et populaire vers le sommet du Menez Bre où nous lirons une déclaration internationale de soutien au peuple Catalan. Casse-croute et animations au sommet.

L’entrée est libre, le camping possible, le bar est fermé pendant les débats, la vente de stupéfiants interdite, les comportements violents et oppressifs bannis. Restauration sur place.
Tous le week-end : tables de presse, espace librairie…

A-raok mont da Langoned evit Gouel Broadel ar Brezhoneg d’an 19 hag 20 a viz Mae e c’hellit kemer amzer evit sellet ouzh abadenn Bali Breizh diwezhañ. Pedet eo bet Yves-Marie Derbré-Salaun gant skipailh France 3 Breizh evit displegañ peseurt palioù zo gant ar rummad nevez a glask adreiñ lañs d’ar gouel.

E-doug an abadenn ez eus bet skignet un teulfilm dedennus kaer, sevenet gant Riwal Kermarrec, hag a ro ar gaoz da aozerien istorel ar gouel : Yann Puillandre ha Jañ-Mai Salomon, daou stourmer dizalc’hour bet oberiant e Emgann hag en ARB. Arzourien evel Bernez Tangi ha Nolwenn Korbell a vez klevet ivez o kontañ pegen pouezus eo seurt darvoudoù evit ar re a grou e brezhoneg, klevet a reer ivez Lena Louarn ha Sylvie Toupin. Kaozoù ken talvoudus zo gant Herve ar Beg (bet oberiant e Emgann ha SAB) ha Gael Roblin, daou stourmer all eus an hevelep luskad a zegas  talvoudegezh politikel ar gouel da soñj an holl. Ul labour prizius ha talvoudus zo bet kaset a-benn gant ar sevenour a-benn lakaat ar rummadoù stourmerien disheñvel da brederiañ diwar-benn an treuzkas politikel hag ideologel a ra diouer deomp alies.

An teulfilm “Gouel zo mat met stourm zo tad ! “a vo skignet div wezh e-pad an dibenn-sizhun, moarvat e kavfed ennañ peadra da vouetañ an eskemmoù evit ma adkavo ar vretoned kar-o-yezh hent ar stourm stroll hag an disentiñ.

Sachañ a reomp hoc’h evezh war an taolioù-krenn niverus a vo dalc’het diwar-benn ar stourmoù gwregelour gant Gast da skouer pe a-zivout plas ar brezhoneg er stourmoù sokial. Ar programm klok a gaver aze.

 

D’ar Gwener 12 a viz Mae 4 brezhoneger perzh eus galv Plouared a zo bet barnet evit bezañ kemeret perzh e stankadennoù trenioù e Plouared e Mae hag Even 2016 evit lavarout nann d’al lezenn labour.

Tost da 80 den a oa deuet devezh ar varnadenn da skoazell anezhe ha da embann e kavent direizh e vijent barnet en desped ma oa bet betek 150 den a-wezhoù e ti-gar Plouared.

Nac’het o doa ar pevar c’homper (tri anezhe zo perzh eus Breizh O Stourm par ra parti an hini diwezhañ eus Nuit Debout Lannuon) ober gant ar galleg dirak an archerien. Setu m’o doa kendalc’het devezh ar varnadenn.

Nac’het e oa bet dezhe kaout ur jubennour, daoust d’ar memes barner bezañ roet e asant evit ur jubennour portugalek en un teuliad all d’ar memes devezh. Setu ma oant chomet mut a-hed o frosez.

Sed aze ar pezh o doa diskleriet dre hanterouriezh o breutaer, lennet gantañ un droidigezh eus ar skrid mañ :

Gouzout mat a ouzomp a oa bet stanket trenioù e miz Mae warlene, da reiñ da c’hout da Bariz e oa fuloret ar vretoned a-enep lezenn nevez al labour hag ar bolitikerezh kapitalist.
Obererezhioù damheñvel zo bet kaset da vare an emsavadeg sokial e pep korn ar stad.

Kengret omp gant an doareoù stourm-se. Adkas a reomp da soñj e oa bet lakaet ar lezenn da dremen a drugarez d’ar 49.3 un doare ober nann demokratel.
Nac’hañ a reomp anzav omp bet war an hent-houarn e Plouared e mizioù Mae hag Even 2016. Hini ebet ac’hanomp na oa aze d’an 19 a viz Mae, deiziad ar poltred nemetañ a zo en teuliad. Kaout a rafemp gouzout en un doare sirius piv en deus roet hon anvioù.

Gortoz a reomp displegadennoù diwar-benn an abegoù gwir a gas ac’hanomp hon 4 pa’z eo ur stourm sokial ledan en e bezh a zo taget. Soñjal a ra deomp omp barnet abalamour d’hor stourm politikel, sindikadel pe sokial. Ha ma vije ar pal ober aon d’an dud evit ma chomfent hep kemer perzh e stourm ebet evit chom hep bezañ kastizet ?

N’omp ket bet aterset e-pad an enklask gant an archerien diwar-benn darvrasañ an oberennoù  zo tamallet deomp hiziv.
Kaset omp dirak al lezvarn diwar brouenn ur poltred embannet en ur gazetenn zo bet lakaet hon anvioù warnañ gant an archerien ha den ebet all.
Aterset omp bet evit gouzout hag e reomp perzh eus un emsav stourm hervez lezenn.
Ne vez ket doujet ouzh hor gwir diazez da gaout ur prosez reizh ha kempouez abalamour hon eus da respont deus fedoù n’omp ket bet aterset diwar o fenn e-pad ar pezh zo anvet gant  lod zo  un enklask…

Ne vez ket doujet ouzh hor gwir diazez da gaout ur prosez reizh ha kempouez kar n’hon eus ket ar gwir d’ober gant ar brezhoneg , yezh hon bro , hor galon , hol labour…
N’eo ket bet doujet ouzh gwir diazez milionoù a labourerien ha tud lakaet diaes gant ar c’hevala da vezañ selaouet e-doug un aergerzh demokratel pa’z eo bet lakaet da dremen dre an nerzh al lezenn labour daoust d’an devezhioù harz-labour ha manifestadegoù niverus.

Kaset omp dirak al lezvarn abalamour hon eus kemeret perzh en harz-labour d’an 19 a viz Mae 2016 ha peogwir hon doa galvet da stankañ an ekonomiezh. Ha lorc’h zo ennomp.
Pegement a goust un tren stanket e-pad un nebeud minutoù keñveriet ouzh ar poanioù denel niverus a ranko anduriñ milionoù a labourerien en o buhez pemdez abalamour d’al lezenn-labour ha d’ar politikerezhioù frankizour ?

N’eus ket bet emsavadeg sokial ebet a vije bet trec’h hep tremen dreist d’al lezenn pe kemer hent an disentiñ stroll.

N’omp ket barnet evit bezañ bet graet kement-se , evit bezañ bet gant ar soñjoù se ha bezañ kaballet evite ne lâromp ket.

Da heul pemp test evel Lamine Ndiaye dilennet e Gras, Cindirella Bernard dilennet e Bear, Gerard Kernec Maer ar c’houerc’had, Jean-Do Robin kuzulier pedadogel war e leve hag Erwan Chartier evel istorour a oa deuet da gontañ pegen boaz eo tud ar vro da stankañ an hent-houarn e Plouared pa vez dleet dezhe nac’h sentiñ eus kement tra direizh a zegouezh eus Pariz.  Evel m’o doa lavaret e kavent reizh e vije implijet seurt doareoù pa ne vez ket selouaet ouzh ar manifestadegoù klasel. An holl strolladoù pe sindikadoù bet perzh eus ar stourm a-enep d’al lezenn labour  o doa adlâret n’o doa graet ar pevar stourmer nemet kemer perzh e devezhioù harz-labour .

Ken skañv ma oa an teuliad eo bet aes d’ar breutaer diskouez e oa dibosupl tamall tra ebet dezhe. Abalamour da se en doa prezidant al lezvarn laosket anezhe da vont kuit didamall pa oa bet goulennet ur miz gant goursez ha 500 euro kastiz evit ar pevar stourmer gant ar brokulorez.

Da noz ez eo ouzhpenn 250 den hag a oa deuet da lidañ se e Plougonveur.

Un devezh kalonekaus evit ar re a zalc’h da nac’h politikerezh sokial ar gouarnamant ha kentelius en abeg d’an degemer mat bet graet d’an azgoulenn liammet gant implij ar brezhoneg er vuhez forañ gant harperien liesseurt ar re varnet .

An SNCF an hini en doa savet klemm, ar prokulor a c’hell ober galv eus ar varnadenn dindan dek devezh.

Daou gannad eus parlamant Europa o doa roet da c’houzout e oant ankeniet gant an niver a dud barnet evit bezañ bet oberiant e-doug ar stourm evit enebiñ ouzh al lezenn labour hag adembann pegen reizh eo e c’hellfe ar vretoned ober gant o yezh e kement darvoud zo :

Jill Evans eus Plaid Cymru ( asambles gant an UDB ) ha Juan Juaristi eus Bildu (dizalchourien bor-Euskal).

Skoazell Vreizh eo en doa paiet ar frejoù breutaer.

C’est avec une profonde tristesse que nous vous faisons part du décès brutal de Paskal Laizé agé de 50 ans, militant de la Gauche Indépendantiste du pays de Fougères, décès survenu dans la nuit du samedi au dimanche 26 mars.

Pascal était issu d’une famille ouvrière du pays de Fougères. Dans les années 1990, il rejoint le comité Emgann de Fougères et participe à ce titre à de nombreuses campagnes et réunions notamment la marche pour l’indépendance ou encore Gouel Broadel ar Brezhoneg. Il intègre peu après les rangs de l’Armée Révolutionnaire Bretonne. Il est arrêté en mai 2000 et condamné à deux peines, une de 8 ans pour ses actions au sein de cette organisation et une de 4 ans pour complicité dans le vol d’explosifs de Plévin. Ces peines sont confondues en une seule de huit ans, et il bénéficie d’une libération conditionnelle en 2005. Voici ce que nous écrivions au sujet de son retour en Bretagne le 10 juillet 2006 : “Paskal Laizé est en Bretagne depuis aujourd’hui, malgré son contrôle judiciaire encore trop restrictif, qui ne lui permet  d’aller qu’en l’Ille et Vilaine et dans l’hexagone, mais pas dans le reste de la Bretagne. Après cinq ans de détention en raison de son engagement dans l’Armée Révolutionnaire Bretonne et près de deux ans d’interdiction de séjour en Bretagne, Paskal Laizé a enfin pu rentrer dans notre pays. Nous nous en réjouissons. Nous savons que ce traitement inique ne lui a été infligé que par ce qu’il est resté fidèle à son engagement indépendantiste“.

En prison, Paskal s’est attelé à l’étude la langue bretonne, et doit se battre pour avoir accès à des soins corrects en raison de son mauvaise état de santé du à un accident survenu avant sa détention. Il multiplie les refus de plateaux, refus de remontés de promenade et participe à la grève de la faim tournante du collectif des prisonniers politiques bretons.

Pendant ses années de conditionnelle forcée en région parisienne il donne de son temps libre à la mission bretonne (Ti ar Vretoned) dans le 14eme arrondissement et à Radio Pays. Après son retour en Bretagne il continue à militer pour un pays libre et socialiste et après Emgann il intègre Breizhistance. En 2008 sur le canton d’Antrain il réalise la performance (avec un suppléant LCR) de 5,74 % avec 291 voix en défendant sans complexe aucun le droit à l’autodétermination du peuple breton et la justice sociale. En 2015 il figurait sur la liste de la Gauche Indépendantiste Breizh O Stourm.

En plus d’être un ouvrier du bâtiment pour le moins polyvalent, Paskal avait récemment ouvert un estaminet “Ti ma Zi” pour redynamiser le bourg d’Antrain et il donnait de son temps pour l’école Diwan du pays de Fougères dont il préparait le Kig-ha-Farz de soutien il y a encore quelques semaines.

Nous garderons de lui le souvenir d’un être généreux, résolument optimiste même dans les pires moments, épris de liberté et de justice. Ses obsèques devraient avoir lieu le 29/03, nous vous tiendrons informés en publiant des mises à jours.

Nos pensées vont vers ses filles et ses proches.

Bevet Breizh dieub ha sokialour !

Pour la Gauche Indépendantiste : Gael Roblin

Cette contribution sur le drapeau “Kroaz Du” (Croix Noire) émane d’une lecteur de notre site et n’engage que lui. C’est un texte avec beaucoup d’informations historiques et qui prétend ouvrir le débat.

Bonne lecture !

Bretagne info.

Résistants antifascistes du groupe Liberté dans le secteur de St Nazaire membres du PNB
Résistants antifascistes du groupe Liberté, membres du PNB, dans le secteur de Saint-Nazaire

Tout le monde connait le drapeau breton, on le voit partout et depuis des années. Enfin tout du moins, c’est un des drapeaux bretons que tout le monde connait. Puisque la Bretagne n’a pas d’existence officielle – le symbole de la région n’est considéré par personne comme drapeau et à juste titre – il n’y a que l’adhésion populaire massive à un symbole breton qui lui donne sa légitimé. En cela, le Gwenn-ha-Du est indétrônable depuis plusieurs décennies, on le voit dans des manifestations de tous bords politiques, sur certaines mairies, sur les plaques d’immatriculations de quatre départements bretons sur cinq. Néanmoins, ce dernier est concurrencé depuis quelques temps par un nouveau venu : la Kroaz Du, à l’esthétique simpliste d’une croix noire sur fond blanc. Son arrivée tardive n’est au départ pas liée à un milieu particulier, que ce soit politique ou autre. Il a toutefois été très largement approprié depuis les années 2000 par divers tendances de l’extrême droite locale, lui apportant maintenant une connotation bien particulière.

A faire l’historique de ces deux drapeaux, leurs apparitions contemporaines sont d’ailleurs toutes deux situées dans l’Entre-deux-guerres. Certes, les arguments en faveur de la Kroaz Du incitent sur son aspect ancien, il serait LE plus vieux drapeau de Bretagne. Sans trop savoir pourquoi, l’idée logique est qu’il est le plus vieux et donc le plus légitime. Argument somme toute réactionnaire, la légitimé populaire actuelle du Gwenn-ha-Du surpassant largement le critère de l’ancienneté. Le statu quo disant qu’il y a deux drapeaux à la Bretagne, l’ancienne Kroaz Du et le nouveau Gwenn-ha-Du. S’il existe des traces moyenâgeuses de la Kroaz Du en effet, ce n’est que très récemment qu’il a acquis ou réacquis le titre de drapeau breton. Jusqu’au XXe siècle en effet, le seul drapeau à représenter la Bretagne est celui duché, un fond blanc tacheté d’hermines noires.

L’origine de la réapparition de la Kroaz Du est d’ailleurs au départ très proche des milieux qu’elle retrouvera, la droite et l’extrême droite des mouvements bretons. Pour situer le contexte de ce come-back, il faut revenir à l’été 1937 aux fêtes du Bleun Brug – groupement militant breton et catholique – à Plougastel. Des jeunes militants nationalistes du PNB s’y font remarquer en brulant des drapeaux français. En plus de cela, des Gwenn ha Du sont affichés lors de la fête. S’il est à l’époque le drapeau des militant-e-s breton-ne-s, il n’a pas en dehors de ces cercles d’une grande notoriété ou popularité. Léo Le Berre, barde régionaliste connu sous le nom d’Abalor le qualifie de « caleçon américain ».

Et le nom est d’ailleurs à l’époque fortement connoté, Gwenn-ha-Du est aussi le nom d’un groupe clandestin qui depuis 1932 s’est imposé sur le devant de la scène par quelques attentats, non sanglants mais parfois spectaculaires. Le drapeau n’est alors pas très vieux, il a été créé dans les années 1920 par Morvan Marchal et Ronan Clec’h, avec l’idée de se débarrasser du vieux drapeau ducal au profit d’un moderne qui serait symbole d’une Bretagne de la modernité. Son esthétique est empruntée au drapeau américain et grec, deux pays créés à partir d’une guerre d’indépendance, et pour les Etats-Unis du fait de l’attrait des créateurs pour les idées fédéralistes.

Pour en revenir à l’été 1937, la conséquence des démonstrations nationalistes au Bleun Brug ne tarde pas. Arthur de Dieuleveut — ça ne s’invente pas — proche de l’Action Française, donne sa démission de la présidence du Bleun Brug. Raymond Delaporte prend sa place, c’est lui qui dirigera aussi le principal parti breton collaborationniste pendant la deuxième guerre mondiale. L’année suivante aux fêtes du Bleun Brug à Lannion en septembre, des Gwenn-ha-Du sont à nouveau présents.

Le chanoine Joncour écrit alors à l’influent et proche des nationalistes abbé Perrot en octobre pour lui dire que « Monseigneur Duparc [l’évêque de Quimper] n’assistera plus au Bleun Brug à l’ombre du gwenn ha du, qui est une création de Breiz Atao et l’emblème des autonomistes de tout nom ». Des proches de Perrot — Xavier Langlais et Henri Caouissin — préparent alors un nouveau drapeau pour les prochaines fêtes, en changeant par exemple le noir du Gwenn ha Du en violet, couleur du Bleun Brug et de l’évêque. Delaporte propose finalement un drapeau blanc avec une croix noire, présenté comme « drapeau des Bretons de la Cordelière ». Perrot n’est pas fan, « c’est un peu mortuaire » dit-il… Une phrase au sens particulier quand on sait qu’après avoir été exécuté par la résistance communiste en 1943, son nom sera repris par la Bezen Perrot, petite troupe bretonne au service de la SS responsable de nombreuses exactions en Bretagne. Et le drapeau de cette unité Perrot est justement la Kroaz Du…

Autant dire que jusque-là l’histoire ce drapeau n’est donc pas vraiment glorieuse. Dans l’après-guerre on ne le voit bien évidemment pas beaucoup. Il faut attendre au final la fin du XXe siècle pour que son utilisation commence à se diffuser. Dans certains cercles néanmoins, principalement les mondes culturels et politiques bretons, et de toutes les tendances. Avec le mouvement des Bonnets Rouges de 2013, on peut dire qu’il commence à se populariser. Il n’est d’ailleurs pas réservé à l’extrême-droite même si cette dernière l’utilise abondamment et a participé à son implantation.

Une kroaz du dans un cortège de la Gauche Indépendantiste
Une kroaz du dans un cortège de la Gauche Indépendantiste !

En 2011, le site néo-nazi Breiz Atao, le choisi car : « esthétique irréprochable, supérieure à celle du GHD. (…), c’est le drapeau du christianisme militaire porté par les Croisés Bretons jusqu’à Jérusalem et hissé sur la mosquée Al Aqsa devenue ensuite le quartier général des Templiers. ». Ce drapeau a en effet été utilisé dans la troisième croisade pour la Bretagne, chaque pays se voyait assigner une croix à ses couleurs, à l’inverse des précédentes croisades où la croix rouge sur fond blanc était la seule utilisée. Et quitte à être sur le thème, cette troisième croisade n’a pas réussi à coloniser l’arrière-pays palestinien, ni à prendre Jérusalem, et la Kroaz Du n’a donc pas été hissée sur la mosquée Al-Aqsa. Cette référence et l’attrait de l’extrême droite bretonne pour la Kroaz Du est logique, elle a comme beaucoup d’extrêmes droites européennes un fantasme sur l’imagerie des croisades. Ce qui est lié à la supposée actuelle guerre religieuse qu’ils imaginent ou qu’ils espèrent mener. D’autant que les gauches bretonnes n’utilisent pas ce drapeau mais toujours le Gwenn ha Du, l’extrême droite cherche donc à s’attribuer un symbole breton spécifique.
Comme dit la plume salasse de Boris Le Lay pour finir en beauté : « Il est un emblème de choix pour les BREIZHOURION. La Croix ne satisfait ni la canaille socialiste, ni les allogènes mahométans non plus que les cosmopolites. On le préférera donc désormais au Gwenn Ha Du. »

Du coté de Yann Vallérie et de son site Breizh Info, qui roule pour le FN mais qui, le cul entre deux chaises, tente de garder une fesse coté breton, les deux drapeaux sont appréciés. Il n’aime pas par contre que l’on attaque la Kroaz Du, il s’insurge par exemple contre Fañch Broudic, de gauche, qui ose la critiquer.  « Ce drapeau, blanc frappé d’une croix noire est pourtant un des plus anciens drapeaux bretons connus, utilisés par les croisés Bretons se rendant aux croisades, puis par les navires sous pavillon Breton ». Mais le grand fan de Marine Le Pen n’a pas dit grand-chose en 2015, quand quelques nazillons bretons pro FN — parti qui veut supprimer la Bretagne au passage — avaient sortis des Kroaz Du au rassemblement du 1er mai à Paris. Et ce non pas aux cris de « BZH libre » mais de « mangeons du cochon», avant de se voir obligés de ranger leurs bannières, de prendre peut être un drapeau français à la place. Allez, couché toutou !
On a aussi aperçu des Kroaz Du en septembre 2016 à la manif de réunification dans le cortège de Yaouankiz Breizh, des militants d‘extrême droite qui se tapent l’incruste depuis que Bretagne Réunie leur laisse la porte ouverte et que 44=BZH n’est plus toujours là pour les savater. Ce collectif mort-né aurait d’ailleurs dû s’appeler Yaouankiz Vreizh, mais on ne va pas non plus espérer que les militants de l’Action Française ou d’Adsav maitrisent les règles des mutations en langue bretonne.

yaouankiz-vreizh

Un autre élément intéressant sur les rapports entre mouvements politiques et drapeaux bretons est que dans les années 2000-2010, à mesure que l’extrême droite bretonne tente d’imposer la Kroaz Du, d’autres mouvements tentent de décrédibiliser le Gwenn-ha-Du. Et ça brasse large, une belle alliance sacrée du nationalisme français, du Front de gauche à l’UPR, charge contre le Gwenn-ha-Du, car il serait un drapeau fasciste antirépublicain, etc.  Ils reprennent tous les interprétations pleines d’erreurs historiques de chez Françoise Morvan, la parisienne à succès en ce qui concerne la question bretonne, qui a autant d’audience dans l’extrême droite française que chez les mélenchonistes. L’argument étant que les bandes noires et blanches représentent les évêchés, organisation d’avant la Révolution, donc drapeau contre-révolutionnaire et fasciste car utilisé par des militants collabos. Alors que des nationalistes résistant-e-s l’utilisaient aussi, alors que les bandes représentent les pays bretons de langue gallèse ou bretonne, c’est-à-dire les pays aux réalités sociales et historiques comme le Trégor ou le pays Nantais bien plus que des structures cléricales.
En cela, les drapeaux bretons attisent encore bien des passions. D’un côté, l’extrême droite bretonne tente de s’approprier ouvertement la Kroaz Du à cause d’une symbolique qui fleurte bon avec sa nouvelle obsession du moment contre l’islam, et qui a une histoire récente très connotée collaboration et nazisme — ce qui pour des antifascistes n’est bien évidemment pas acceptable. De l’autre, les mouvements nationalistes de droite ou de la gauche coloniale tentent de salir le drapeau qui s’est imposé comme celui de notre peuple par la seule force de la réappropriation populaire. Un phénomène qui donne évidement au Gwenn-ha-Du des entrées dans de multiples milieux, y compris ceux que les indépendantistes de gauche combattent, justement car il est un drapeau populaire qui n’est pas limité à une famille politique. Certains propos vis-à-vis du Gwenn-ha-Du traduisent parfois de réflexes coloniaux, que nous mettons sur le même niveau que les hurlements des franchouillards face à la présence de drapeaux algériens dans les rues après des matchs de foot. Alors qu’au final, c’est la Kroaz Du qui a de quoi faire hurler, sans pour autant tomber dans l’attaque générale contre toute personne qui en arbore une. Certain-e-s ne le font que pour l’aspect historique ancien, et beaucoup ne connaissent pas l’histoire récente qui l’accompagne. En Bretagne, nous ne connaissons pas notre histoire, alors l’histoire des mouvements bretons, tout comme celle de ses symboles, est d’autant plus inconnue.
Et à celles et ceux qui face à un Gwenn-ha-Du disent « brulons tous les drapeaux ! », posez-vous la question, vous bruleriez un drapeau palestinien vous ? Ou un drapeau Kanak, ou un drapeau gay, ou un drapeau rouge et noir ? Réfléchissez, brulez plutôt un drapeau français.

YFP.

Pour la seconde édition de l’université de rentrée (article sur la première ici)  la Gauche Indépendantiste accueille ses militants et sympathisants à partir du 30 septembre prochain au Dibar à Plougonver, au sud de Guingamp.

A noter que les militantEs de la gauche indépendantiste bretonne vous invite à débattre et échanger sur des thématiques où sont conviés à intervenir les acteurs et actrices des combats anticapitalistes, internationalistes, féministes et indépendantistes en Bretagne et ailleurs. Il n’est pas question de meeting ni de cours magistraux mais d’un moment d’échanges, d’éducation populaire autogérée pour tisser des complicités pour construire une République Bretonne Libre, réunifiée, brittophone, socialiste, féministe !

En voici le pré-programme, susceptible de modifications. A noter que le vendredi 30/09 aura lieu en ouverture un grand Fest-Noz en soutien au collectif antifasciste du Trégor-Goelo.

Program_Skol_Veur_Programme_Université-2016

 

Skritell_Fest_Noz_Antifa_Plougonveur_30-09-2016_WEB

 

Nous avions déjà publié les grands axes programmatiques qui sont les objectifs de notre campagne électorale.

Voici maintenant les 20 propositions d’urgence démocratique sociale et environnementale que recevrons tous les électeurs et électrices de la “région” Bretagne.

Nous nous engageons à défendre la mise en place d’un programme en 20 points et applicable immédiatement. Un programme d’urgence sociale, environnementale, culturelle et démocratique.

 

  1. Annuler la subvention de 29 millions d’euros du conseil régional de Bretagne attribuée au syndicat d’exploitation de l’aéroport de NDDL. Cet argent doit servir aux associations de lutte contre les projets d’extractions de sables, de minerais, de centrale à gaz et d’aéroport.
  2. Créer un vrai service ferroviaire public régional et annuler les délibérations des subventions au plan : Ligne Grande Vitesse Le Mans-Rennes, Bretagne Grande Vitesse, TGV État-région qui force la région à subventionner les Trains Grande vitesse.
    Rénover des lignes TER (les gares et les passages à niveaux). Nous refusons l’abandon et la subvention des lignes de fret au privé (Combiwest depuis Morlaix ou Rennes, et ECR sur Pontivy-Auray). Ils renforcent le transport routier et tirent vers le bas les droits des travailleurs du rail. Il faut développer la gratuité des transports, un juste accès au train dans les territoires ruraux et la réouverture d’une ligne nord-sud en Bretagne.
  1. Proposer des alternatives à la spéculation en augmentant le budget de l’établissement public foncier de Bretagne pour aider les petites communes à préempter terres et bâtiments.
  2. Exiger du gouvernement, au nom des travailleurs de Bretagne :
  • L’interdiction des licenciements
  • La mise en place d’un smic européen pour briser le dumping social.
  • L’obligation de l’égalité de salaires entre hommes et femmes.
  1. Expérimenter la mise en place d’un revenu de base.
  2. Exiger un audit de l’utilisation des 2 milliards du pacte d’avenir pour la Bretagne octroyés par l’état au lendemain du mouvement des bonnets rouges pour savoir qui vraiment a bénéficié de cette somme.
  3. Plafonner les salaires des conseillers régionaux au niveau de celui d’ouvriers de l’agroalimentaire.
  4. Créer une régie régionale publique de l’eau en mutualisant les compétences dans ce domaine pour que la gestion de l’eau redevienne publique sur l’ensemble de notre territoire.
  5. Augmenter les subventions aux associations féministes et LGBT pour lutter contre le sexisme et l’homophobie à grande échelle. Pour permettre au planning familial d’intervenir dans les territoires ruraux et dans tous les établissements secondaires.
  6. Développer un service public de la petite enfance à grande échelle y compris dans les zones rurales.
  7. Renégocier la convention spécifique sur les langues de Bretagne entre l’État et la région Bretagne pour une politique linguistique cohérente en faveur de la langue bretonne dans l’enseignement en intégrant les établissements immersifs Diwan dans un service public local avec un lycée Diwan dans chaque département. Renforcer la formation professionnelle et la présence de la langue bretonne dans les médias et dans la vie publique pour construire l’officialisation de la langue bretonne. Brezhoneg ofisiel eus Brest betek Klison !
  8. Organiser (avec ou sans l’autorisation de Paris !) un référendum sur l’évolution institutionnelle de la Bretagne (pays nantais inclus) pour consulter le peuple breton par l’exercice de son droit à l’autodétermination (y compris sur l’indépendance).
  9. Impulser un processus constitutionnel participatif impliquant le peuple et les travailleurs de Bretagne pour construire un modèle social, environnemental et économique, au bénéfice du plus grand nombre et non d’une minorité. Rompre avec Paris, l’Union Européenne, le FMI et la banque mondiale et en finir avec la constitution française de 1958.
  10. Proclamer la Bretagne « Terre d’accueil pour les réfugiés » en impulsant la création d’un réseau de villes refuges avec Nantes, Rennes, Brest et d’autres communes.
  11. Organiser la dénucléarisation (civile et militaire). Il faut démilitariser la Bretagne pour la sortir de l’influence du lobby militaro-industriel.
  12. Déclarer la Bretagne « Zone hors TAFTA », mesure symbolique forte pour informer les Bretons sur les conséquences graves de ce traité de libre-échange néolibéral antidémocratique.
  13. Fermer l’Agence Régionale Hospitalière et la remplacer par une Agence Bretonne Hospitalière pour maintenir un service de santé public de proximité, y compris en milieu rural, par l’ouverture de maisons de santé cantonales.
  14. Accorder un statut aux habitants des Iles et leurs garantir la continuité territoriale des services publics de transports.
  15. Œuvrer au maintien d’une pêche vivrière à échelle humaine, respectueuse de la ressource pour maintenir le tissu social dans tous les petits ports comme alternative aux bateaux usines pollueurs et destructeurs.
  16. Impulser une sélection de football bretonne présente dans les championnats internationaux et l’intégration des équipes de Loire-Atlantique dans la coupe de Bretagne. Œuvrer à la diffusion du Gouren, la lutte bretonne, comme sport national breton et de tous les jeux/sports bretons.

Le 6 et le 13 décembre : votons pour la Bretagne en Luttes !

Stourmomp, hag e vimp trec’h ! Luttons, et nous vaincrons !

Liste soutenue par La Gauche Indépendantiste (Breizhistance)

Trakt_RECTO_Bretagne_En_Luttes_Regionales_2015

Trakt_VERSO_Bretagne_En_Luttes_Regionales_2015

A-benn miz rik e vo deus Gouel Broadel ar Brezhoneg ha 10vet deiz-ha-bloaz Ai’ta, e Tremargad (23-24 a viz Mae). Setu amañ un tamm testenn a gont peseurt mod e oa bet ganet GBB. Emichañs e talvezo d’an dud da anavezout gwelloc’h ul lodenn(ig) eus istor ar Stourmoù evit ar Brezhoneg. Lennadenn vat !

Gouel ar Brezhoneg (1974-1983)

E kêr Wengamp an hini eo, er bloaz 1974, e voe aozet evit ar wech kentañ « Gouel ar Brezhoneg », diwar youl teir c’hevredigezh : Skol an Emsav, Ar Falz ha Brezhoneg Yezh Vev. Bep bloaz, betek 1983, e vo deus ar gouel, a-drugarez da labour Skol an Emsav dreist-holl, sikouret gant tud deus ar vro : e Gwengamp (1974), Kastell-Paol (1975), Pont -‘n-Abad (1976), Karaez (1977), Zinzag Lokrist (1978), Ar Roc’h-Derrien (1979), Plabenneg (1980), Plogoñv, Pontekroaz ha Douarnenez (1981), Gwengamp (1982), ha Pondi (1983). Berzh-diverzh a raio ar gouel, hervez ar bloazioù, al lec’hioù hag an dud a raio war e dro. Pemp mil den a vo gwelet o tont da Wengamp e-doug ur sizhunvezh gouel e 1982 da skouer (« pevar fezh-c’hoari, tremen 50 c’hoarier, 2 film, ouzhpenn 80 kaner ha soner, gant, en o zouez, 13 strollad sonerezh. Da lâret eo an holl bezhioù-c’hoari e brezhoneg prest d’ar c’houlz-se ha kazi an holl ganerien vrezhoneg » (1). Met 1800 hepken a voe gwelet e Pondi er bloaz war-lerc’h (2).

Anat eo d’an aozerien ar ster politikel roet d’ar gouel, kinniget evel un « arouez eus youl labourerien Vreizh da vevañ en o bro, arouez o youl ivez da larout o soñj evel ma karont, hag er yezh a zo o hini » (3).

Image_scre75
http://www.dastum.bzh/

Ur gouel hollvrezhonek eo sañset Gouel ar Brezhoneg bezañ. Met chikan a sav un tamm diwar « reolenn an unyezhegezh » evel ma lenner gant Herve ar Beg goude Gouel 1982 : « Ranket hon eus herzel ouzh un ezel eus SAE da gomz galleg ha « sach-blev » zo bet gant Glenmor, memes, en abeg-se. Adalek ar penn kentañ, e 1974, ez eus bet divizet ober gant ur yezh hepken e-kerz ar gouel. Ma ne vezer ket start war se, gwelloc’h cheñch anv d’ar gouel » (4).

Kerse a gav ivez an toullad kembreiz deuet da ouel Pondi, gant an nebeud a vrezhoneg a glevont, hervez kont. Sed a lenner diwar bluenn Zonia Bowen e-barzh ar gelaouenn CARN en hañv 1983 : « Kudenn ar C’hembread en deus klasket deskiñ un tamm brezhoneg eo pegen ral e c’haller klevout unan bennak o komz ar yezh. Pa glevjomp e oa Gouel ar Brezhoneg da vezañ dalc’het e miz Mae e Pondi, ha ni e Breizh da geñver un dra all er sizhun a-raok, e rejomp hor soñj chom pelloc’h er vro da vont d’ar Gouel, da gaout, a gredemp, ur sizhunvezh a vrezhoneg nemetken. Met kerse a voe ganeomp, n’eo ket abalamour da live an abadennoù, rak kaer e oa kan, sonerezh ha filmoù, met en abeg d’an nebeud a zoujañs d’ar brezhoneg ». Ha Mark Kerrain da ouzhpennañ e desteni un tammmig pelloc’h er pennad, goude lakaat ar gaoz war diaesterioù arc’hant ar gouel :« ne ya ket pep tra mat gant Gouel ar Brezhoneg, pa ouezor ez eus bet ur c’holl a 3 million a lurioù kozh […] Goude-se, eveljust, pa vez klevet brezhonegerien evel Eric Marchand, eus ar strollad Gwerz, o c’hallegiñ war al leurenn evit e sellaouerien, eo anat ez eus un dra bennak a-dreuz. Ma ne gomz ket brezhoneg ar re a oar, piv a ray ? » (5)

Bezet a vezo, Gouel ar Brezhoneg bet lañset e 1974 a vo un darvoud kaer evit lakaat ar yezh war wel, hag un nebeud bloavezhioù goude, sur-mat e oa c’hoazh ar gouel-se en tu bennak war spered an dud ac’h aio da grouiñ « Gouel Broadel ar Brezhoneg. »

Image_scre
http://www.dastum.bzh/

Gouel Broadel ar Brezhoneg

D’an 21 ha d’an 22 a viz Meurzh 1987 e voe dalc’het e Karaez kentañ Gouel Broadel ar Brezhoneg. N’eo ken ar bloaz war-lerc’h e vo dibabet ober gant an anv-se e gwirionez. Er bloaz kentañ eo kinniget an darvoud e-giz ur gouel hag ur vanifestadeg o c’houlenn e vefe ar brezhoneg « yezh ofisiel e Breizh ». Diwar intrudu izili ar C’HONSEO e Breizh, Stourm ar Brezhoneg hag Emgann, e voe roet lañs d’an traoù, gant skoazell « Kenurzhierezh Sevenadurel Breizh » hag an driwec’h strollad breizhek liammet outañ, evel da skouer : Kuzul ar Brezhoneg, Unvaniezh ar Studierien Vrezhoneg, Dastum, Bretagne Gallèse, Association des Etudiants de Gallo, Association des Enseignants de Gallo, Skol an Emsav, Diwan, Ar Falz, Dalc’homp soñj, Association des professeurs de langue bretonne (Bro Bariz), Unvaniezh ar Gelennerien Vrezhoneg, Emgleo Breiz, Kendalc’h, Kevredigezh ar Studierien war ar Brezhoneg (Bro Bariz).

Splann eo al liv politikel roet d’ar gouel, kinniget evel « un devezh etrevroadel evit ar yezhoù gwasket pe nac’het », ur gouel « evit diskouez d’ar Stad C’hall ez eo bev ar brezhoneg. Evit diskouez da Europa a-bezh ez eo bev Pob Vreizh. Evit prouiñ d’ar bed ez eus ur yezh ganeomp-ni Bretoned, ur yezh birvidik ganeoc’h-c’hwi mignoned Països Catalans, ur vouezh o sevel a greiz an trouz e Bro Euskadi. Ya, aze emañ an dalc’h. Stourmomp holl a-gevret, digoromp hon genouioù hag hon daou lagadoù ha krouomp ar frammoù hon eus ezhomm evit difenn ha skignañ ar brezhoneg. Brezhoneg yezh Pobl Vreizh en deus da vezañ Brezhoneg yezh ofisiel e Breizh » eme Erwan ar C’hoadig, sekretour (evit Breizh) Kuzul Etrevroadel ar Broadoù hep Stad. 6

Brav e teu an taol gant an aozerien ha pemp mil den a zeu da Garaez er bloaz kentañ. Kemend-all a dud a vo gwelet e miz Meurzh 1988 ha muioc’h zoken e miz Ebrel 1989 hervez an aozerien (tro c’hwec’h mil den). Ouzhpenn pemp mil den a vo adarre e miz Even 1990 hag e miz Mae 1991.

Kement gouel zo un digarez da zegas da soñj d’an dud ar stourmoù diwezhañ kaset e-pad ar bloavezh. Ordin er bloavezhioù kentañ e teu Dominig Jolived da zistagañ ur brezegenn war al leurenn en anv Stourm ar Brezhoneg hag Emgann. E 1987 e lak ar gaoz war ar stourm evit ar brezhoneg er skingomz hag er skinwel, en deskadurezh, er vuhez ofisiel ha foran, menegiñ a ra trec’hioù Stourm ar Brezhoneg war dachenn ar panelloù, ha lâret ur wech ouzhpenn pegen ret eo lakaat ar brezhoneg da yezh ofisiel e Breizh :

« Ma ‘zomp ken niverus hiziv e Karaez eo dre ma santomp holl eo poent bras ober ur c’hammed war-raok er stourm evit hor yezh hag hon fobl, hag enebiñ kreñv ouzh politikerezh ar Stad C’hall a zalc’h da nac’h e blas d’ar brezhoneg e kement tachenn a zo.
– E hini ar skingomz hag ar skinwel, da gentañ : pelec’h emañ an abadennoù brezhoneg prometet deomp e Radio Breizh Izel pemp bloaz ‘zo ? Pet eurvezh a vrezhoneg a vez skignet gant Radio Arvorig bep sizhun ?
Piv ac’hanomp en deus goulennet diblasañ an abadenn « Chadenn ar Vro » en FR3, goude ma oa dija ken nebeut all a vrezhoneg ?
– Mouget ‘vez ar brezhoneg e tachenn an deskadurezh ivez : Dasout d’an testennoù ofisiel ez eo dibosupl evit an darn vrasañ eus bugale Vreizh da heuliañ kentelioù brezhoneg er skol. Piv ‘zo penn kaoz ma n’eo ket mevelien ar Stad C’hall, pe skolaerien, pe gelennerien, pe renerien skol, pe ensellerien, pe rektor a akademiezh e vefent ?
Pet skol divyezhek publik a vo digoret a benn da vloaz ? Pet skolaer a vo stummet war ar brezhoneg er skolioù-mistri ?
Pevare ‘vo savet un DEUG a benn krouiñ plasoù kelennerien war ar brezhoneg er skolajoù hag el liseoù ?
Hag ar skolioù Diwan ? Ha lezel a raimp hon enebourien da zistrujañ ar pezh omp deut a benn da sevel en ur ober dek vloaz ? Sur ne raimp ket !
– E-barzh ar vuhez ofisiel ha foran e vez nac’het ivez e blas d’ar brezhoneg : ur yezh hag ur yezh hepken a vez aotreet e-kerz an darempredoù etre ar vrezhonegerien hag ar servijoù publik : ar galleg.
Ha m’omp deut a benn da c’hounit traoù ‘zo war dachenn ar panelloù-hent eo goude bezañ kaset war-raok ur stourm hir ha kalet.
Ret eo anzav n’eus politikerezh hollek ebet en dachenn-se a-berzh pennoù bras ar stad hag an dilennidi. Bolontez vat un toullad maered hag ur C’huzul Jeneral ha netra ken.

En dachenn-mañ, kement hag en tachennoù all e rankomp gounit ur STATUD A YEZH OFISIEL evit ar brezhoneg e Breizh.
Dreist d’al lugan e talv kement-mañ e vo anavezet ha degemeret ar brezhoneg evit yezh vroadel hon fobl, da larout eo e vo roet e holl blas dezhañ e kement tachenn eus ar vuhez sokial, sevenadurel hag ekonomikel.
War verr-dermen e talvez evidomp e rankimp :
1- gounit ur chadenn skingomz hag ur chadenn skinwel e brezhoneg evit Breizh a-bezh,
2- kaout an tu d’ober gant ar brezhoneg e kement degouezh eus hon buhez prevez ha foran,
3- lakaat ar brezhoneg da zanvez ret en deskadurezh.
Ur statud a Yezh Ofisiel a vo talvoudus da stourm ouzh an dilabour hag an harlu evit labourerien Vreizh dre ma krouo milieroù a blasoù labour er skolioù, en embann, er selled-ha-kleved, en enklask, er c’hoariva ha sinema… »

Image_scre95
http://www.dastum.bzh/

E-giz ur melezour eus stourmoù ar mare e teu ar vodadeg da vezañ. Bep bloaz (er penn kentañ) e vez gouestlet ar gouel d’un tem bennaket : ar brezhoneg er mediaoù (1988), en deskadurezh (1989), ar brezhoneg hag ar yaouankizoù (1990). Diwar lenn ar prezegennoù e weler gant petra eo bet prederiet ar stourmerien e-pad ar bloaz. E 1990 da skouer emañ adarre Dominig Jolived dirak engroez ar gouel, berv ennañ, o tegas war spered an holl ez eus bet bac’het ur stourmer politikel e-pad mizvezhioù peogwir en devoa nac’het mont e galleg ouzh al lez-varn :

« Ar Brezhoneg er skol » a oa danvez ar gouel warlene. Bloaz war-lerc’h e rankomp gwelet ur wech ouzhpenn penaos n’eo ket aet an traoù war-raok. Derc’hel a ra ar Stad c’hall da nac’h DIWAN ha padal he deus sinet un emglev gant ar skolioù Euskareg, Katalaneg, Korseg hag Okitaneg. Ur post evit ar c’hapes Brezhoneg, seizh evit an hini Korseg. Penaos kompren an droukziforidigezh-se ? An dismegañs-se ? […] « Ar Brezhoneg hag ar re yaouank » eo danvez hon devezhioù stourm ha gouel hevlene […] Krog eo ar studierien hag al liseidi da c’houlenn ma vefe doujet ouzh gwirioù Breizh en hon skolioù. Krouet o deus ur gevredigezh, DAZONT. Ra ray berzh ! […] Stourm ar panelloù-hent n’eo ket gounezet c’hoazh, daoust ma santer ez a war-raok, a-drugarez da SAB. El lezioù-barn ez eo difennet atav ober gant ar brezhoneg. Gilbert Cabon en deus diskouezet, dre e emzalc’h, pilpouserezh ar Stad c’hall. Diouzh un tu e lid « gwirioù mab-den » en ur frotañ argant forzh pegement, « hon » argant ivez. Diouzh un tu all e talc’h un den en toull e-pad unnek miz war zigarez e venn eñ komz brezhoneg ! » (7)

Lies gwech en em gav ivez war al leurenn prezidant UGB (Unvaniezh ar Gelennerien Brezhoneg) pe hini Diwan, e-giz Andre Lavanant e 1991, a gomz eus diaesterioù ha stourmoù ar brezhoneg er skolioù : « Piv ‘zo o tougen ar gelennadurezh vrezhonek ? N’eo ket an ensavadurioù bras, ar Stad pe an DDEC, nann, teir gevredigezh, o tic’hagniñ evit mont war-raok : Diwan, an APEEB, ha UGB […] Echu gant Diwan a-benn daou viz ? N’eo ket gant plijadur e vez distaget frazennouigoù a-seurt-se. Hiziv-an-deiz e c’hellfe c’hoarvezout » (8).

Hag e 1992, ur wech c’hoazh, enebiezh ar Stad ouzh ar skolioù brezhonek, diouzh sell aozerien ar gouel, hag afer an degemer graet da stourmerien Euskadi : « Diwan, ur wech ouzhpenn, zo en arvar. An « emglev » sinet gant ar Stad c’hall daou vloaz zo a ziskouez splann hiziv an deiz ar mankoù. Pemp den dambaeet gant ar Stad pa zo ouzhpenn kant implijiad e-barzh Diwan. Bourges, mevel Pariz e Breizh a c’houlenn gant Diwan kempouezañ e vudjed. Evel pa vefe pal ur skol gounit argant […] Bro c’hall, « bro ar frankiz », a laka en toull-bac’h Bretoned evit bezañ roet bod da Euskariz. Seizh anezho zo c’hoazh. Emeur o sevel Europa ar pobloù ? Nann, Europa ar bolis ! » (9)

Gouel Broadel ar Brezhoneg e Speied

Adalek Mezheven 1992 eo dilec’hiet ar gouel e Speied, ma vo oberiant-oberiant an ti-kêr hag ar goñversanted evit brezhonekaat ar barrez da geñver an darvoud. Goude 1992 e seblant SAB pellaat eus aozadur ar gouel (n’emañ ket e anv war ar skritelloù ken) evit leuskel ar plas da dud Emgann hag ar gevredigezh Kan an Douar (Landelo) a raio war-dro ar gouel betek ar fin. Hennezh a vo bloavezhioù-pad, evel ur skeudenn glok eus ar c’hrouiñ e brezhoneg war dachenn ar sonerezh hag an embann (bernioù standoù a oa). An holl ganerien ha sonerien, an holl strolladoù muzik breizhek o devo tro da vont war leurenn Gouel Broadel ar Brezhoneg : Youenn Gwernig, Gilles Servat, Glenmor, Alan Stivell, Bernez Tangi, Kristen Noguès, Jakeza al Lae, Jean-Yves ar Rouz, Ifig Troadeg, Mona Jaouen, Andrea ar Gouilh, E.V. Ha meur ha meur a hini all c’hoazh.

Bewech e vo kinniget d’an dud « ur sell war-zu ar sevenadurioù all » hag hervez an aozerien e tenn Gouel Broadel ar Brezhoneg tamm-pe-damm da « bodadoù bras Bro-Gembre pe Euskadi, an Eisteddfod hag an Erri-Eruatz » (10). Arzourien a-bep seurt broioù a vo pedet da zont, ha lod anezho brudet-mat : Meic Stevens (Kembre) e 1991, The Chieftains (Iwerzhon) hag I Muvrini (Korsika) e 1993, Idir (Kabili) e 1994, Elena Ledda (Sardigna) e 1995, The Wolfe Tones (Iwerzhon) e 1996, Ammouri M’bark (Maroko) e 1997, Carlos Nuñes (Galisia) e 1998, Granmoun Lele (ar Reunion), Tayfa (Kabili) ha Pat O’May e 1999.

Image_scre...
http://www.dastum.bzh/

War an ton bras eo kinniget gouel Speied e-barzh Combat Breton, kazetenn Emgann : « succès grandissant, ambiance exceptionnelle » eme titl ur pennad-stur, « Speied, capitale d’une Bretagne de rêve, de la Bretagne en fête, rebretonnisée, revendicative. Les milliers de personnes venues participer à ce grand rassemblement annuel auront palié, par un efficace bouche à oreille, le boycott de F3 et l’indigence de l’information écrite », memes ma ranker ansav n’eo ket deus an aesañ tout arc’hantañ ur seurt gouel : « les choix des organisateurs pour une grande diversité de spectacles à prix réduit, trouve ici ses limites. »

E Speied e vo savet ivez ur Bank Broadel ha moullet bilhedoù breizhek, warne penn an duk Yann IV, hini Anna Vreizh pe c’hoazh Roparz Hemon, Sebastian ar Balp ha Per Roy, diazezer Skoazell Vreizh (« Arc’hant Breizh, arc’hant reizh. Arc’hant gall, arc’hant fall ! » eme an aozerien !).

Berzh bras a raio ar gouel er bloavezhioù 1990. E miz Mae 1994 ez eo tro 10 000 a dud a zeu da dremen dibenn-sizhun ar pantekost e Speied (11).  Er bloaz war-lerc’h ez eus ouzhpenn 300 soner ha kaner, 230 den a-youl vat, hag en o zouez, 150 den eus Speied (12).

Image_scre94
http://www.dastum.bzh/

E Louargad e koun Glenmor (1997)

Tro 12 000 den a zeuio da gas anezhi e Gouel Broadel ar Brezhoneg 1997. Ha galvet an holl sonerien hag ur bern kanerien vrudet evit un abadenn e koun Glenmor : Gilles Servat, Patrick Ewen, Manu Lann Uhel, Bernez Tangi, Mona Jaouen, Kristen Nikolaz, Andrea ar Gouilh, Katell hag Yvon Etienne, asambles gant kensonerien gozh Glenmor. Ur pezh abadenn a enor evit an hini a oa deut meur a wech da zispakañ e ganaouennoù (Kan bale an ARB a skouer…)
Gouel Broadel ar Brezhoneg zo bet ur gouel sevenadurel ha politikel poblek en deus dedennet « en tu-hont d’ar pezh a vezer kustum da envel an « emsav » hervez Jañ-Mai Salomon, prezidant ar gouel, ha Yann Puillandre, ar sekretour (13).

Image_scre...97
http://www.dastum.bzh/

‘Benn ar bloaz 2001 ?

Goude gouel miz Mae 1999 e tibab an aozerien ober un tamm troc’h : « Divizet ez eus bet disterniañ evit ur bloaz, da brederiañ, da brientiñ war stummoù all d’ober, da zibab ul lec’h padus, da vont pelloc’h gant ar brezhoneg er gouel, ha da glask kenstrollañ kevredigezhioù all, dedennet gant ar brezhoneg » eme Yann Puillandre e penn kentañ ar bloaz 2000 (14). Ne vo ket gouel ebet e 2001 siwazh, moarvat abalamour ma rank luskad an tu-kleiz dizalc’hour gouzañv ar gwaskerezh deut da-heul afer Quévert, peurgetket. Dav e vo gortoz ar bloazioù 2010-2011 evit gwelet en-dro Gouel Broadel ar Brezhoneg o tont war wel.

Ur brezegenn ziwezhañ gant an aozerien, war dreuzoù ar c’hentañ kantved warn-ugent, ha war meur ha meur a dachenn, n’hallont ken gwelet n’eo ket aet an traoù war-raok d’an daoulamm… Hini ebet eus ar palioù meneget dindan n’eo bet tizhet hirie an deiz :

« Brezhoneg yezh ar vro

Trizek vloaz ‘zo emaomp o reiñ lañs d’ar gouel-mañ da zifenn ha da vrudañ ar Brezhoneg ha da gas war raok an emskiant vroadel e touez ar bobl.
Daoust m’az eo tommoc’h an dud ouzh hor yezh daoust ma kresk niver ar vugale er skolioù, a rugarez da ZIWAN, n’eus mann ebet nevez war ar skinwel nag ar skingomz publik – N’eo ket aotreet hon yezh er vuhez foran. N’he deus statud ofisiel ebet ha n’eo ket sinet gant ar Frañs karta ar yezhoù bihan.
Ni fell deomp :
1. E vefe kelennet ar Brezhoneg e pep skol ha stummet mistri diouzh an ezhommoù
2. Ur statud skol publik da ZIWAN
3. ur skinwel Brezhoneg hag ur skingomz ‘vit Breizh a-bezh
4. Ur statud ofisiel evit ar Brezhoneg
5. Lakaat war sav ur politikerezh evit ar Brezhoneg dezhañ da vezañ yezh ar vuhez pemdez
6. Reiñ lañs d’ur galloud politikel gwirion e Breizh
Disprizet ma’z omp bet e-pad keit-all, eo deomp da vezañ bremañ blenierien da reiñ buhez d’am emskiant evit ma ne soñjo ket ar Vretoned eo didalvez o yezh met evit ma vo evito o yezh vroadel dezho » (15).

T.L.J.

(Foto kentañ : Ti-Kêr Kawan ; Fotoioù all : DASTUM)

***

Notennoù :

(1) Bremañ n°12-13, Even-Gouere-Eost 1982, p.18.

(2) Yann-Ber Delisle, « Ur wech e oa e Pondi…Gouel ar Brezhoneg », Bremañ, n°21, Even 1983, p.5.

(3) « Gouel ar Brezhoneg 1980 e Plabenneg : 14-18 a viz Mae », Bremañ, n°0, Meurzh-Ebrel 1980, p.5.

(4) Herve ar Beg, « Gouel ar Brezhoneg, un taol deuet da vat », Bremañ n°12-13, Even-Gouere-Eost 1982, p.18.

(5) Bremañ, n°24, Gwengolo 1983, p.7.

(6) Erwan ar C’hoadig, « Karaez : Brezhoneg, yezh ofisiel », Bremañ, n°65, C’hwevrer 1987, p.6.

(7) Emgann, n°56, 15 Even-15 Gouere 1990.

(8) Emgann, n°67, p.8.

(9) Emgann, n°79, p.1.

(10) Emgann, n°115, Even-Gouere 1995, p.1.

(11) Emgann, n°103, Even-Gouere 1994, p.2.

(12) Emgann, n°115, p.10.

(13) Emgann, n°139, p.11.

(14) Emgann, n°170, Genver-C’hwevrer 2000.

(15) Emgann, n°162, Mae–Even 1999.

41 bloaz zo e lakae stourmerien an FLB-ARB da darzhan peul skignañ Roc’h Tredudon. Chomet eo e penn ar vretoned evel unan eus taolioù brudetañ stourmerien ar brezel kuzh.

Anv a reer c’hoazh outañ hiziv an deiz, ha abeg pennañ ar “gwalldaol” da lâret eo plas ar brezhoneg er skinwel pe azgoulenn ur chadenn  skinwel brezhonek a zalc’h gant gwir abeg da aweniñ ar speredoù evit sevel filmoù pe aozañ manifestadegoù.

Evit degas da soñj e oa stag  da vat er bloavezhioù-se stourm ar brezhoneg ouzh ur stourm kalz ledanoc’h evit ma vo ar vretoned gouest da ren pep tra o unan e skignomp an atersadenn c’hallek eus stourmerien an FLB-ARB bet embannet e kazetenn Emgann evit 20vet deiz-ha-bloaz an darvoud.

Klask a raimp e sizhunvezhioù da zont da embann c’hoazh pennadoù gouestlet d’ar stourm evit ar brezhoneg er mediaoù.

Il y a 41 ans les militants du FLB-ARB faisaient sauter le pylône de diffusion télévisuelle de Roc’h Tredudon. Cette action est restée dans l’esprit des bretons comme une des plus marquantes des partisans de la Bretagne libre.

On en parle encore aujourd’hui et la motivation première de l’attentat celle de la place de la langue bretonne à la télévision où encore la revendication (légitime) d’une chaine de télévision en langue bretonne continuent de susciter des documentaires ou des manifestations.

Pour rappeler combien le combat pour la langue bretonne dans ses années là était indissociable d’une lutte plus vaste en faveur d’un pouvoir politique breton nous diffusons l’interview en français des combattants du FLB-ARB réalisée par le magazine de la gauche indépendantiste Combat Breton-Emgann pour le 20ème anniversaire de l’évènement.

Nous tacherons dans les semaines qui viennent de vous proposer d’autres articles relatifs à la lutte pour la place de langue bretonne dans les médias.

Bretagne info/keleier Breizh dieub ha sokialour

 

 

 

 

 

En em gannañ a raimp c’hoazh e Sant-Albin-an-Hiliber ?

Gouzout a ouzer eo brudet an var gumun abalamour d’an emgann etre armeou Breizh ha bro-C’hall bet dalc’het war dachenn ar gumun e 1488  a lakaas un termen da zizalc’hiezh hor bro.

Er gumun-se avat e teuio Marine Lepen da zerc’hel ur meeting a-benn reiñ lañs da goulzad kabaliñ he strollad evit an dilennadegoù kêr, ha kement-se d’ar Sadorn 26 a viz Here da 12e.

Met Sant Albin n’eo ket Brignoles ha setu m’eo displijet annezidi zo eus ar gumun gant ar fizkoan aozet gant an tu-dehoù pellañ. En em glevet int evit taliñ eus bezañs Marine Lepen hag he mennozhioù gouennelour, kouviet o deus strolladoù ha sindikadoù ar vro da zibuniñ gante evit mirout ouzh an FN «  da lakaat e nerzh da greskiñ e Breizh ».

« N’eus ket ur boubelenn eus Breizh, n’o deus nemet da zerc’hel o loustonioù e Bro-C’hall » eme lod… evit adkas da soñj, gant fent, o doa nac’het ar vretoned e vije douaret loustonioù war dachenn an emgann istorel.

Dizalc’hourien an tu-kleiz o deus roet da c’houzout e teufent da gemer perzh er vanifestadeg a-enep ar faskourien a vo dalc’het d’an devezh se da 1e30 GM (emgav dirak an ti-kêr da 12e30 evit ur pik-nik) evel un toullad strolladoù all.

Keleier Breizh dieub ha sokialour